انواع شاخص در بورس

توجه به همه این شاخص‌ها می‌تواند برآیندی از فعالیت بازار سرمایه و کارکرد آن باشد.

شاخص بورس چیست؟

احتمالا شما هم تاکنون بارها شنیدید که می‌گویند: امروز شاخص بورس با 200 واحد رشد به 70000 واحد رسید.
یا شاید زیاد شنیده باشید که رسانه‌ها از کاهش شاخص بورس خبر می‌دهند.

اما تا به حال این موضوع ذهن شما را درگیر کرده که شاخص بورس چرا انقدر افزایش یا کاهش پیدا می‌کند؟ این نوسانات بیانگر چیست؟ چرا افزایش و کاهش شاخص بورس اهمیت دارد و مردم پیگیر آن هستند؟
اگر شماهم این سوالات را در ذهن دارید ادامه این مقاله را مطالعه کنید چراکه به این سوالات پاسخ دادیم.

شاخص بورس چیست؟

شاخص، معیاری برای سنجیدن وضعیت عمومی بازار است.
در بورس هم شاخص‌ها معیارهای مهمی هستند که با بررسی آن‌ها می‌توان وضعیت فعلی و گذشته بازار بورس را ارزیابی کرد و حتی می‌توان احتمالات را در روند آینده بورس نیز پیش‌بینی کرد.

بر این اساس با توجه به نقش بسیار مهمی که شاخص بورس در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذارن ایفا می‌کند، نوسانات این شاخص برای سرمایه‌گذاران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

اما از سوی دیگر باید به این موضوع توجه داشت که شاخص‌ها به تنهایی معیار مناسبی برای خرید و فروش سهام به حساب نمی‌آیند و نباید به مثبت یا منفی بودن شاخص کل بورس به این نتیجه رسید که زمان مناسبی برای خرید و فروش سهام است.

روش اندازه‌گیری هر شاخص منحصر به همان شاخص است و نمی‌توان رقم یک شاخص را با شاخص دیگر مقایسه کرد و برای مقایسه دو شاخص متفاوت، بهتر است درصد تغییرات شاخص‌ها با توجه به روز یا ماه قبلی محاسبه کرد.

از شاخص‌های بورس اوراق بهادار می‌توان برای سنجش عملکرد سهام و صندوق‌های سرمایه‌گذاری استفاده کرد.

انواع شاخص‌های بورس کدامند؟

شاخص‌ها با توجه به مولفه‌هایی که اندازه‌گیری می‌کنند، نام‌گذاری می‌شوند که در ادامه این مطلب انواع مختلف شاخص و مولفه‌های تاثیرگذار بر آن‌ها را توضیح خواهیم داد.

شاخص کل قیمت (TEPIX)

این شاخص که به اختصار به آن شاخص کل هم می‌گویند نشان دهنده‌ی تغییرات سطح عمومی قیمت‌ها در کل بازار است.
شاخص کل میانگین افزایش و یا کاهش قیمت سهام در بازار را بیان می‌کند.

این شاخص میزان سود نقدی پرداختی به سهام‌داران را نشان می‌هد مثلا وقتی می‌گویند:
شاخص کل 30درصد رشد کرده یعنی میانگین قیمت سهام شرکت‌های بورسی 30درصد نسبت به سال پایه افزایش پیدا کرده است.

شاخص کل تاثیرپذیر از تغییرات قیمتی و بازده نقدی پرداختی تمام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس است.
نکته مهم در بررسی بازدهی شاخص کل این است که افزایش شاخص کل بورس، نشان دهنده سودآوری تمام شرکت‌ها در بورس نیست چون شاخص، نشان دهنده میانگین بازدهی کل شرکت‌ها است.

یعنی ممکن است برخی از شرکت‌ها سهامشان زمانی که شاخص در حال نزول است، رشد خوبی کرده باشد و برعکس، شرکت‌ها با وجود اینکه شاخص افزایش داشته، کاهش قیمت زیادی را تجربه کرده باشند.

در بررسی شاخص کل باید به این موضوع توجه داشت که شرکت‌های بزرگتر، تاثیر بیشتری بر رشد یا افت شاخص کل بورس دارند.

شاخص کل هم‌وزن

همانطور که بالاتر اشاره کردیم سهم شرکت‌های بزرگ در شاخص کل بیشتر از شرکت‌های کوچک است پس اگر سهم چند شرکت بزرگ رشد کند اما سایر سهم‌ها رشدی نداشته باشند، ممکن است شاخص کل بالا نرود که این یک ضعف محسوب می‌شود.

اما شاخص دیگری به نام شاخص هم‌وزن وجود دارد که اندازه شرکت‌ها در محاسبه آن تاثیری ندارد و وزن تمام شرکت‌ها یکسان محاسبه می‌شود.

سرمایه‌گذاران بهتر است در کنار بررسی شاخص کل بورس، شاخص هم‌وزن را هم مورد بررسی قرار دهند چراکه این شاخص بهتر می‌تواند وضعیت بازار سرمایه را نشان دهد.

شاخص قیمت (وزنی/ ارزشی)

این شاخص بیانگر سطح عمومی قیمت سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس را نسبت به تاریخ مبدا نشان می‌دهد.
یعنی وقتی شاخص سود نقدی رو به کاهش است، شرکت‌ها به طور میانگین سود نقدی کمتری را در مجمع‌های عادی سالانه میان سهامدارانشان تقسیم می‌کنند.

پس تفاوت شاخص کل با شاخص قیمت در این است که شاخص کل علاوه بر افزایش انواع شاخص در بورس قیمت سهام، سود نقدی آن‌ها را در محاسبه لحاظ می‌کند.

در شاخص قیمت، معیار، ارزش قیمت‌ها است و شرکت‌های بزرگتر بیشتر شاخص را تحت تاثیر قرار می‌دهند.

شاخص 50 شرکت برتر

اصولا هر 3ماه یکبار 50شرکت برتر در بورس معرفی می‌شوند که سهام این شرکت‌ها نسبت به سایر شرکت‌های موجود در بورس، قابلیت نقد شوندگی بیشتری را دارد.
همچنین میزان فعالیت شرکت‌ها در تعداد روزهایی که سهام‌شان مورد داد و ستد قرار می‌گیرد مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و هرچه تعداد روزها بیشتر باشد برای آن شرکت مزیت محسوب می‌شود.

شاخص آزاد شناور

این شاخص، شاخص قیمت را بر مبنای تعداد سهام شناور در بازار نشان می‌دهد.

سهام شناور، بخشی از سهام شرکت است که به عموم تعلق می‌گیرد و خریدارانش عموما قصد مشارکت در تصمیمات شرکت را ندارد و تنها برای سرمایه‌گذاری اقدام به خرید سهام می‌کنند.

هدف از انتشار این شاخص، تحلیل رفتار بخشی از بازار است که نقدشوندگی بیشتری دارد.
این شاخص همانند شاخص کل محاسبه می‌شود ولی به جای وزن کل فقط از وزن سهام آزاد شناور شرکت‌ها استفاده می‌شود.

شاخص بازار اول و دوم

بورس اوراق بهادار دو بازار اول و دوم دارد و برای بررسی اینکه چه شرکت‌هایی در بازار اول جای می‌گیرند، بورس اوراق بهادار، شرکت‌ها را با توجه به میزان فعالیت و کارایی، میران نقدشوندگی، و میزان سرمایه مورد بررسی قرار می‌دهد.

بر اساس این تقسیم‌بندی شرکتی که شرایط بهتری داشته باشد در بازار اول و دیگر شرکت‌های بورسی در بازار دوم دسته‌بندی می‌شوند.

بازار اول بورس دارای دو تابلو اصلی و فرعی است که هرکدام شاخص مربوط به خود را دارند.

شاخص 30 شرکت بزرگ

این شاخص میانگین تغییرات قیمت سهام 30 شرکت بزرگ بورس را نشان می‌دهد. 30 شرکتی که از نظر ارزش بازار نسبت به سایر شرکت‌ها برتری دارند.

با اینکه این شرکت‌های بورسی کمتر از 10 درصد کل شرکت‌های بورسی را تشکیل می‌دهند اما بیش از 70درصد ارزش بورس تهران را به خود اختصاص دادند و تغییرات قیمت آن‌ها می‌تواند اثر بزرگی در شاخص کل داشته باشد.

این شاخص هر سه ما یکبار به روزرسانی می‌شود.

شاخص صنایع

این شاخص برای شرکت‌های صنعتی در نظر گرفته شده است و برای هرکدام از این صنایع، شاخص متفاوتی وجود دارد.

بورس اوراق بهادار شرکت‌های پذیرفته شده را در دو گروه مالی و گروه صنعت تقسیم‌بندی می‌کند که هرکدام از صنعت‌های عضو این دو گروه، شاخص‌های جداگانه‌ای دارند.

شاخص فرابورس

تعداد زیادی از شرکت‌ها شرایط ورود به بازار بورس را ندارند بنابراین سهام‌شان در بازار فرابورس مورد معامله قرار می‌گیرد.

بازار فرابورس نسبت به بازار بورس ریسک بیشتری دارد چراکه ممکن است سود بالایی نداشته باشند.
شرکت‌های فرابورس نسبت به شرکت‌های بورسی معمولا از نظر سرمایه و سهام آزاد شناور جایگاه خوبی ندارند.

در پایان…

در این بخش اطلاعاتی در خصوص شاخص‌ها به شما دوستان معرفی کردیم اما در نظر داشته باشید اگر از اطلاعات کافی برخوردار نیستید تنها به این اطلاعات اکتفا نکنید و حتما از مشاور کمک بگیرید تا با توجه به سرمایه‌ای که دارید و هدفی که در نظر دارید بهترین راهنمایی‌ها را برای پول خود به دست آورید.

اگر هنوز اپلیکیشن خودتان را آپدیت نکرده اید از دو لینک زیر نسخه های جدید را از گوگل پلی و بازار دریافت کنید و از دو امکان جذاب و جدیدمون استفاده کنید 🙂

شاخص بورس اوراق بهادار تهران و آشنایی با انواع آن

شاخص بورس اصطلاحی که در بحث بازار بورس بسیار حائز اهمیت می باشد و می توان گفت حداقل هر فرد این کلمه را برای یک بار در اخبار شنیده است. در واقع بیانگر وضعیت کلی بورس در یک بازه زمانی می باشد که روند رشد یا کاهش را در بورس نمایش می دهد.

شاخص کل بورس چیست؟

در شاخص کل بورس افزایش قیمت تمامی سهام منتشرشده در بورس و تقسیم سود نقدی شرکت‌های سهامی را مورد بررسی قرار می دهد و بر اساس آن بازدهی تمامی سهام و بازدهی کل بورس را محاسبه می‌کند. که به آن شاخص کل بورس یا بازدهی نقدی بورس گفته می‌شود.

شاخص کل بورس نشان دهنده روند رشد یا افت بازار سرمایه است، این شاخص بیانگر روند عمومی قیمت سهام همه شرکت‌های پذیرفته در بورس اوراق بهادار است.

آشنایی با انواع شاخص بورس

شاخص سهام آزاد شناور

به تعداد سهامی که در بازار سرمایه در اختیار سهام داران حقیقی است و بطور مستمر در بازار خرید و فروش می‌شود سهام شناور آزاد گفته می‌شود.

ارزش میانگین این سهام به عنوان شاخص سهام آزاد شناور به کار گرفته می‌شود. به این ترتیب هر چه میزان یا درصد سهام شناور آزاد یک شرکت بیشتر باشد برای سرمایه‌ گذاران جذابیت بیشتری برای شرکت در بازار مالی وجود دارد.

شاخص کل هم وزن

برخی از کارشناسان و فعالان بازار سرمایه اعتقاد دارند شاخص کل معیار مناسبی برای ارزیابی شرکت‌های بورسی و نشان دهنده برآیند عمومی تغییرات بازار سهام نیست.

به ‌دلیل اینکه تاثیرگذاری شرکت‌ها با سرمایه بزرگتر بر روند شاخص کل بیشتر است به طوری ‌که در مواقعی شاهد آن هستیم که اکثر بازار سهام در وضعیت کاهشی قرار دارند اما با افزایش قیمت سهام چند شرکت بزرگ شاخص کل مثبت می‌شود.

در شاخص کل هم ‌وزن شرکت‌های پذیرفته شده در بورس با وزنی برابر در محاسبه شاخص کل سهیم هستند و نوسانات مثبت و منفی شرکت ‌های کوچک به اندازه نوسان مثبت و منفی شرکت ‌های بزرگ در این شاخص تاثیرگذار است.

شاخص قیمت

شاخص قیمت نیز یکی از اصلی‌ ترین شاخص‌ های بورس است. این شاخص بیانگر روند عمومی تغییر قیمت سهام همه شرکت ‌های پذیرفته در بورس اوراق بهادار است و برخلاف شاخص کل سود تقسیمی شرکت‌ها در این شاخص لحاظ نمی‌شود.

تفاوت عمده این شاخص با شاخص کل این است که در شاخص قیمت فقط قیمت سهام شرکت‌های بورسی در فرمول شاخص مورد محاسبه قرار می‌گیرد.

در صورتی که در شاخص کل علاوه بر قیمت سود پرداختی سالیانه شرکت‌ها هم در محاسبه شاخص لحاظ می‌شود. در این شاخص نیز مثل شاخص کل وزن شرکت‌ها در تاثیر آن‌ها بر شاخص قیمت اهمیت دارد یعنی هرچه شرکت بزرگتر باشد تاثیر آن بر شاخص قیمت نیز بیشتر است.

شاخص قیمت هم ‌وزن

در شاخص قیمت هم وزن شرکت‌های پذیرفته شده در بورس با وزنی برابر در محاسبه شاخص قیمت سهیم هستند و نوسانات مثبت و منفی شرکت‌های کوچک به اندازه نوسان مثبت و منفی شرکت‌های بزرگ در این شاخص تاثیرگذار است.

شاخص های وزنی

معمولا در شاخص‌های وزنی حجم شرکت‌ها و سرمایه اولیه آن‌ها و همچنین تعداد سهام شناور در تعیین شاخص بورس به کار گرفته می‌شوند. بنابراین هر چه شرکت بزرگ‌تر و یا سرمایه بیشتری باشد دارای سهم بیشتری در تعیین شاخص بورس خواهد بود.

به این ترتیب وزن‌ها نشان دهنده سهم یا اهمیت بیشتر یک شرکت در تعیین شاخص است. در نتیجه با افزایش یا افول سهام این گونه شرکت‌ها، شاخص رشد یا نزول بیشتری را نشان خواهد داد.

شاخص کل TEPIX

در بورس تهران ‌‌شاخص بازدهی یا همان شاخص قیمت و بازده نقدی با نام TEDPIX نیز شناخته می‌شود. این ‌شاخص همان شاخصی است که همیشه در اخبار و رسانه‌ها از آن به عنوان ‌شاخص بورس تهران یاد می‌شود. شاخص کل در بین فعالان بازار و سرمایه‌گذاران یکی از پرکاربردترین شاخص‌هاست.

این ‌شاخص بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس است. به عبارت دیگر تغییرات ‌شاخص کل بیانگر میانگین بازدهی سرمایه‌گذاران در بورس است.

برای درک ساده‌تر مفهوم ‌شاخص کل، فرض کنید که شما از تمام شرکت‌های بورسی متناسب با وزن آن‌ها در ‌شاخص کل بورس سهام خریداری کنید. در این صورت، تغییرات شاخص کل بورس برابر با میزان بازدهی سبد سهام شما خواهد بود. در واقع ‌‌شاخص کل تغییرات قیمت سهام و سودهای سالیانه‌ای را که شرکت‌ها به شما پرداخت می‌کنند را محاسبه می‌کند.

نکته‌ای که هنگام بررسی شاخص باید به آن بیشتر توجه کنیم، میزان تغییرات ‌‌شاخص کل است. مثلا اگر شاخص کل بورس در طی یک سال از عدد ۸۰ هزار به ۱۲۰ هزار واحد برسد، نشان‌دهنده این است که میانگین بازدهی بورس طی یکسال اخیر برابر با ۵۰ درصد بوده است.

در این شرایط، چنانچه شما سبدی از سهام تمام شرکت‌های بورسی متناسب با وزن آن‌ها در ‌شاخص کل بورس داشته باشید، ۵۰ درصد بازدهی کسب کرده‌اید. این موضوع به هیچ وجه بدین معنانیست که همه سرمایه گذاران ۵۰ درصد سود کرده‌اند.

طبق فرمول محاسبه ‌شاخص کل، هر چه شرکت‌ها بزرگتر باشند و سرمایه بیشتری داشته باشند، تاثیر بیشتری بر روی شاخص کل خواهند داشت. به‌عنوان مثال تاثیرگذاری تغییرات قیمت شرکت‌‌های بزرگی مانند صنایع پتروشیمی خلیج فارس یا فولاد مبارکه خیلی بیشتر از تاثیرگذاری شرکت‌های کوچکی مانند سیمان خاش یا قند هکمتان بر شاخص کل است.

شاخص بورس اوراق بهادار تهران

در بورس اوراق بهادار تهران که با نماد (TSE (Tehran Stock Exchange شناخته می‌شود. شاخص‌های مختلفی برای ارزیابی بازار مالی به کار گرفته می‌شوند. برای مثال شاخص کل، شاخص قیمت، شاخص بازده نقدی، شاخص قیمت صنعت و شاخص قیمت ۵۰ شرکت فعال‌ وجود دارند.

هدف از تولید و محاسبه این شاخص‌ها نمایش بازدهی بازار سرمایه است. هر یک از این شاخص‌ها به نوعی قسمتی از فعالیت بازار را مشخص کرده و کارایی آن را نشان می‌دهد.

تفاوت شاخص قیمت و شاخص کل

شاخص قیمت یکی از اصلی‌ترین شاخص‌های بورس است این شاخص بیانگر روند عمومی قیمت سهام همه شرکت‌های پذیرفته در بورس اوراق بهادار است. تفاوت عمده این شاخص با شاخص کل این است که در شاخص قیمت فقط قیمت سهام شرکت‌های بورسی در فرمول شاخص مورد محاسبه قرار می‌گیرد.

در صورتی که در شاخص کل، علاوه بر قیمت، سود پرداختی سالیانه شرکت‌ها هم در محاسبه شاخص در نظر گرفته می‌شود. در این شاخص نیز مثل شاخص کل، وزن شرکت‌ها در تاثیر آنها بر شاخص اهمیت دارد. یعنی هرچه شرکت بزرگ‌تر باشد سرمایه آن بیشتر باشد تاثیر آن بر شاخص قیمت بیشتر است.

توجه به همه این شاخص‌ها می‌تواند برآیندی از فعالیت بازار سرمایه و کارکرد آن باشد.

معنی شاخص چیست؟

استعاره‌ای برای درک بهتر شاخص

حوزه‌های مدیریت، اقتصاد و سرمایه گذاری، از جمله‌ زمینه‌هایی هستند که به شدت بر شاخص‌ها اتکا دارند: از شاخص بورس تا شاخص رشد اقتصادی و از شاخص فروش تا شاخص خستگی و انگیزه کارکنان

همه ما در طول روز با انواع شاخص‌ها مواجه می‌شویم و حتی خودمان هم به شکل‌های مختلف، شاخص‌های متنوعی را تعریف می‌کنیم و مورد استفاده قرار می‌دهیم. اما با وجود استفاده‌ی دائمی از شاخص‌ها، شاید کمتر فرصت پیدا کنیم تا درباره شاخص و مفهوم آن و شیوه‌ی درست استفاده از شاخص فکر کنیم.

با ذکر یک مثال برا درک هر چه بهتر شاخص همراه ما باشید:

داشبورد خودرو: یک استعاره برای درک بهتر مفهوم شاخص‌ها

شاید انواع شاخص در بورس یک استعاره خوب برای درک بهتر شاخص‌ها و کاربرد آنها، استفاده از داشبورد خودرو باشد.

قطعاً پارامتر‌های زیادی در یک خودرو وجود دارد و قابل سنجش است: از باز و بسته بودن درها و ارتفاع تا سرعت حرکت و دور موتور و فشار روغن و دمای آب و صدها پارامتر دیگر. اما تعدادی از آنها برای نمایش در داشبورد خودرو انتخاب می‌شوند.

استعاره داشبورد مدیریتی برای شاخص

در دنیای مدیریت و اقتصاد و سرمایه گذاری هم می‌توان از استعاره‌ی داشبورد استفاده کرد.

مدیر یک شرکت، مسئول یک دولت، وزیر یک وزارتخانه، پدر یک خانواده و حتی فردی که به توسعه توانمندی‌های فردی خود فکر می‌کند، همگی با حجم گسترده‌‌ای از اتفاقات و رویدادها و روندها احاطه شده‌اند. برای اینکه بتوانیم درک بهتری از محیط خود داشته باشیم،‌ بهتر است آن را در قالب یک خودرو تصور کنیم. همه اتفاق‌های اطراف را نمی‌توان همزمان مورد توجه قرار داد.

بخشی از رویدادها اصلاً بهتر است در داخل یک فضای بسته (مثل اتاق موتور خودرو) اتفاق بیفتد و تا وقتی نشانه‌ای از مشکل بروز نکرده به سراغشان نرویم.

شاید همین که پس از هر چند هزار کیلومتر نگاهی به داخل موتور بزنیم کافی باشد و لازم نباشد در حالت عادی به شکلی وسواس گونه، هر روز و هر لحظه، متوقف شویم و داخل اتاق موتور را نگاه کنیم. قطعا حالا می‌توانید به درک بهتر مفهوم شاخص در اقتصاد کلان، درک مکانیزم‌های کنترل مدیریت در داخل سازمان، درک بهتر مفهوم شاخص‌ها در بورس و فارکس و هر فضای مشابه دیگر برسید.

سوالات متداول

اگر عللی که موجب رشد بورس در بهار و تابستان شد را دوباره بررسی کنیم به این نتیجه می‌رسیم که رشد بورس در یک سال گذشته به برنامه بانک مرکزی در مورد رشد پایه پولی و نیز منفی شدن نرخ بهره واقعی برمی‌گردد.

این نکته را در نظر داشته باشید که اصلاح قیمت ‌ها نیاز بازار سهام است و قرار نیست همواره شاهد افزایش قیمت سهام در بورس باشیم. به باور آنان اگر اصلاح قیمت‌ ها آغاز نمی ‌شد پیشروی بازار به سمت حبابی شدن قطعی بود. برخی تحلیلگران، ثبات نداشتن در تصمیم‌ گیری ‌های دولتمردان را موجب آشفتگی این روزهای بورس می ‌دانند و ادامه این وضعیت را زنگ خطری جدی برای بازار به حساب می آورند.

واقعی بودن رشد بازار سرمایه از جمله مسایلی است که این روزها مورد بحث بسیاری از فعالان بازار قرار گرفته و در خصوص احتمال وجود حباب در شاخص بورس و قیمت سهام شرکت‌های حاضر در بازار نظرات ضد و نقیضی مطرح شده است.
این موضوع ترس را در بسیاری از سهامداران ایجاد کرده که با ترکیدن حباب شاخص بورس و افت یکباره شاخص بورس سرمایه‌های در اختیار خود را که با امید وجود روزهای سبز وارد این بازار کرده بودند از دست بدهند.

معرفی انواع شاخص‌های بورس

شاخص، در مفهوم کلی، معیاری است که براساس آن می‌توان چیـزی را تشخیص داد.

در بورس هم، شاخص‌ها، در واقع معیارهای مهمی هستند که با بررسی و تحلیل آنها، می‌توان وضعیت گذشته و حال بورس را ارزیابی و حتی احتمالات را در روند آینده بورس بررسی کرد. بنابراین، طبیعتا باتوجه به نقش بسیار مهمی که شاخص بازار و شاخص‌های بورس در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران ایفا می‌کنند، نوسانات شاخص‌ها نیز برای سرمایه‌گذاران بسیار حائز اهمیت است.

سرمایه‌گذاران حتما باید توجه داشته باشند که شاخص‌ها به تنهایی معیاری مناسب برای خرید و فروش سهام به حساب نمی‌آیند. مثلا تنها معیار خرید سهام نباید این باشد که شاخص در یک هفته اخیر مثبت بوده است.

‌ شاخص کل بورس

‌ شاخص کل در بین افراد فعال در بازار بورس و سرمایه گذاری یکی از پرکاربردترین شاخص‌ها به شمار می‌رود. این شاخص، بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس است.

به عبارت دیگر، تغییرات شاخص کل، بیانگر میانگین بازدهی سرمایه گذاران در بورس است.

نام دیگر شاخص کل، «شاخص قیمت و بازده نقدی»( TEDPIX) است. نکته‌ای که هنگام بررسی شاخص باید به آن توجه کرد این است که میزان تغییرات شاخص همیت دارد نه خود عدد شاخص.

در بررسی شاخص کل باید به این نکته توجه داشت که شرکت‌های بزرگتر (شرکت‌های با سرمایه بالاتر و ارزش بازار بیشتر)، اثر بیشتری بر رشد یا افت شاخص کل بورس دارند.

به عنوان مثال ممکن است در یک روز معاملاتی با وجودیکه قیمت در بسیاری از نمادهای بازار، منفی و متعادل است، مثبت بودن چند نماد بزرگ بازار مانند فارس، فولاد، فملی، خودرو، تاپیکو باعث رشد شاخص بورس شود. یا بالعکس.

این نکته، ضعف شاخص کل بورس را در بیان حقایق بازار نشان می‌دهد. زیرا شاخص می‌تواند با تغییرات قیمت چند شرکت بزرگ بازار، منفی یا مثبت شود.

شاخص کل هم ‌وزن
در کنار شاخص کل، شاخص دیگری به نام شاخص هم‌وزن وجود دارد که اندازه شرکت‌ها در محاسبه آن تاثیری ندارد و وزن همه شرکت‌ها یکسان در نظر گرفته می‌شود.

سرمایه‌گذاران در کنار بررسی شاخص کل بورس، باید شاخص هم‌وزن را هم مورد بررسی قرار دهند.

چرا که شاخص هم‌وزن بهتر می‌تواند وضعیت بازار سرمایه را نشان دهد.

به عنوان مثال ممکن است در یک روز معاملاتی، شاخص کل منفی ولی شاخص هم‌وزن مثبت باشد. این اتفاق نشان می‌دهد که شرکت‌های بزرگتر بازار در آن روز معاملاتی وضعیت مناسبی نداشتند ولی برعکس نمادهای کوچک‌تر مورد توجه بازار بوده‌اند و افزایش قیمت انواع شاخص در بورس داشتند.

از شاخص کل بورس برای پیش‌بینی وضعیت آینده بازار نیز می‌توان استفاده کرد، به همین دلیل تحلیل تکنیکال شاخص کل بورس به عنوان یکی از روش‌های رایج تحلیلی توسط سرمایه‌گذاران مورد استفاده قرار می‌گیرد.

البته این روزها سرمایه‌گذاران از تحلیل تکنیکال شاخص هم‌وزن نیز در کنار شاخص کل برای پیش‌بینی آینده بازار استفاده می‌کنند.

شاخص قیمت (وزنی – ارزشی)

شاخص قیمت در بورس، بیانگر سطح عمومی قیمت سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس است. به عنوان مثال اگر شاخص قیمت در انتهای سال در مقایسه با ابتدای سال، ۲۰درصد رشد کند به این معناست که میانگین قیمت سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بازار سرمایه، به طور متوسط ۲۰درصد افزایش داشته است.

پس فرق شاخص کل با شاخص قیمت در این است که شاخص کل علاوه بر افزایش قیمت سهام، سود نقدی آنها را نیز در محاسبه لحاظ می‌کند.

ولی در شاخص قیمت، سود نقدی لحاظ نمی‌شود و صرفا تغییرات قیمت سهام، مبنای محاسبه قرار می‌گیرد.

البته این شاخص نیز میانگین است و نشان‌دهنده‌ی بالا رفتن دسته‌جمعی نمادها نیست. ممکن است قیمت سهام شرکت‌های کوچک بازار افزایش و شرکت‌های بزرگتر کاهش داشته و در نتیجه شاخص قیمت منفی شود.

در شاخص قیمت (وزنی – ارزشی)، معیار ارزش شرکت‌هاست و شرکت‌های بزرگتر بیشتر شاخص را تحت تاثیر قرار می‌دهند.

بدین ترتیب تغییرات شاخص عمدتا پیرو شرکت‌های بزرگ بازار است و شرکت‌های کوچک تاثیر ناچیزی بر شاخص دارند.

شاخص قیمت (هم‌وزن)

در شاخص قیمت (هم‌وزن)، وزن تمام شرکت‌ها در محاسبه شاخص یکسان در نظر گرفته می‌شود و تغییرات شاخص گویاتر است و بهتر می‌توان وضعیت عمومی بازار را درک کرد.

شاخص انواع شاخص در بورس آزاد شناور

شاخص آزاد شناور، شاخص قیمت را بر مبنای تعداد سهام شناور موجود در بازار نشان می‌دهد.

هدف از انتشار شاخص آزاد شناور، تحلیل رفتار بخشی از بازار است که نقدشوندگی بیشتری دارد زیرا در بررسی این شاخص، فقط ارزش سهامی که در اختیار سرمایه‌گذاران قرار دارد و همواره در حال معامله است محاسبه می‌شود و آن بخش از سهام که در اختیار سهامداران عمده انواع شاخص در بورس است و قابلیت خرید و فروش ندارد محاسبه نمی‌شود.

شاخص بازار اول و بازار دوم

به طور کلی شرکت‌هایی که وارد بازار اول بورس می‌شوند به لحاظ سرمایه، وضعیت سودآوری و همچنین درصد سهام شناور آزاد در وضعیت مناسب‌تری قرار دارند و شرکت‌هایی که از نظر این معیارها در شرایط پایین‌تری قرار دارند در بازار دوم بورس پذیرش می‌شوند.

پس شاخص بازار اول بیانگر سطح عمومی قیمت سهام شرکت‌هایی است که در بازار اول بورس پذیرش شده‌اند و شاخص بازار دوم نیز بیانگر سطح عمومی قیمت‌هایی است که در بازار دوم بورس پذیرش شده‌اند.

انواع شاخص‌هاي بورس و توضيح هر كدام

سهامداران نیازمند استفاده از شاخص‌ها (Index) هستند که از این راه بتوانند به اطلاعات عمومی قیمت یا بازدهی در میان تمام یا گروهی از شرکت‌های بورسی دسترسی پیدا کنند.

فعالان بازار سرمایه برای به دست آوردن سود مناسب در خرید و فروش سهام شرکت‌های بورسی، بايد به بررسی روند قیمت یا بازده سهام شرکت‌ها بپردازند؛ به‌همین‌منظور سهامدار از طریق قیمت سهام، سود شرکت در دوره‌های مختلف، بررسی روند بازدهی صنعت مربوطه و همچنين بررسی وضعیت بازار اقدام به تصمیم‌گیری درباره خرید، فروش یا نگهداری نماد مدنظر خواهد کرد. درنتيجه سهامداران نیازمند استفاده از شاخص‌ها (Index) هستند که از این راه بتوانند به اطلاعات عمومی قیمت یا بازدهی در میان تمام یا گروهی از شرکت‌های بورسی دسترسی پیدا کنند.

انواع شاخص‌ها

1. شاخص کل قیمت در بورس اوراق بهادار TEPIX
2. شاخص قیمت و بازده نقدی (درآمد کل) TEDPIX
3. شاخص بازده نقدی TEDIX
4. شاخص صنعت و شاخص مالی
5. شاخص سهام آزاد شناور (TEFIX)
6. شاخص بازار اول و بازار دوم
7. شاخص ۵۰ شرکت برتر
8. شاخص ۳۰ شرکت بزرگ

حال به توضيح و تفسير هر يك اين شاخص‌ها مي‌كنيم:

۱.شاخص کل قیمت در بورس اوراق بهادار TEPIX

شاخص کل قیمت (Tehran Exchange Price Index) در بورس اوراق بهادار که به‌طور خلاصه آن را شاخص کل می‌گویند، نمايان‌گر تغییرات سطح عمومی قیمت‌ها در کل بازار است و میانگین افزایش یا کاهش قیمت سهام در بازار را بیان می‌کند.

تغییرات مذكور نسبت به تاریخ مبدا که در سال ۱۳۶۹ است، بیان می‌شود.

نکته پراهميت دیگر آن‌که شاخص کل، میزان سود نقدی پرداختی به سهامداران را نشان نمی‌دهد.

براي مثال وقتی می‌گوییم شاخص کل۳۰ درصد رشد کرده است، به اين معناست كه میانگین قیمت سهام شرکت‌های بورسی به میزان۳۰ درصد نسبت به سال پایه (۱۳۶۹) افزایش پیدا کرده است.

شاخص کل به‌شكل لحظه‌ای در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران وجود انواع شاخص در بورس دارد. اما برای آگاهي علاقه‌مندان، فرمول ریاضی مربوط به محاسبه شاخص کل قیمت در ادامه بیان شده است:

Pit قیمت شرکت iام در زمان t

Qit تعداد سهام منتشره شرکت iام در زمان t

Dt عدد پایه در زمان t که در زمان مبداء مساوي بوده است با QioPio∑

Pio قیمت شرکت i ام در زمان مبدا

Qio تعداد سهام منتشره شرکت i ام در زمان مبدأ

n تعداد شرکت‌های مشمول شاخص

مي‌توانيم فرمول بالا را به شكل زير ساده كنيم:

ارزش جاری برای هر شرکت برابر است با حاصل‌ضرب تعداد سهام آن در قیمت هر سهم شرکت مورد نظر. از مجموع ارزش جاری شرکت‌های پذیرفته شده در بورس، ارزش جاری بازار به دست می‌آید.

پس چنانچه قبل‌تر هم گفته شد شاخص کل قیمت بازار بورس تهران، سهام كليه شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس را شامل مي‌شود و در صورتی‌ شرايطي كه نماد شرکتی بسته باشد یا برای مدتی معامله نشود، قیمت آخرین معامله آن در شاخص لحاظ می‌گردد. همان‌‌طور که از فرمول مشخص است، تعداد سهام منتشره شرکت‌ها، ملاك وزن‌دهی در شاخص مزبور است.

در حال حاضر در بورس اوراق بهادار تهران شاخص کل قیمت در سه گروه کل بازار، تالار اصلی و تالار فرعی محاسبه می‌گردد. ملاک محاسبه شاخص کل هر گروه، قیمت سهام شرکت‌های معامله‌شده در آن گروه است.

براي نمونه قیمت‌های سهام شرکت‌های معامله‌شده تابلوی اصلی، در محاسبه شاخص کل تالار اصلی لحاظ خواهد شد و قیمت سهام كليه شرکت‌های معامله‌شده کل بازار در محاسبه شاخص کل بازار لحاظ مي‌شود.

جامع، موزون و دردسترس بودن را می‌توان از جمله امتيازات این شاخص برشمرد.

همين‌طور شاخص کل در مواردی مانند افزایش سرمایه از طریق آورده یا انواع شاخص در بورس مطالبات سهامداران، افزایش و کاهش شرکت‌ها و ادغام شرکت‌ها تعدیل می‌شود تا تغییرات ایجاد شده از این رخدادها در مقدار شاخص تاثیر نداشته باشد. لازم به ذکر است افزایش سرمایه از محل اندوخته و پرداخت نقدی باعث تعدیل این شاخص نمی‌شود.

۲. شاخص قیمت و بازده نقدی (درآمد کل) TEDPIX

این شاخص که از قیمت و بازده نقدی پرداختی تاثیر می‌گیرد، بازده کل بازار بورس را مشخص مي‌كند. روش محاسبه این شاخص مانند شاخص کل قیمت است. فرمول محاسبه شاخص درآمد کل به شکل زیر مي‌باشد:

Pit قیمت شرکت i ام در زمان t

Qit تعداد سهام منتشره شرکت i ام در زمان t

RDt پایه شاخص قیمت و بازده نقدی در زمان t که مقدار آن در زمان مبداء مساوي بوده است.

n تعداد شرکت‌های مشمول شاخص

پرداخت سود نقدی نیز باعث تعدیل شاخص درآمد مي‌شود.

۳. شاخص بازده نقدی TEDIX

تغییرات شاخص بازده نقدی، نشان‌دهنده میانگین بازده ناشی از پرداخت سود نقدی شرکت‌های بورسی به سهامداران است. درنتيجه وقتی شاخص سود نقدی رو به کاهش است، شرکت‌ها به‌طور میانگین سود کم‌تری را به‌صورت نقد بین سهامداران‌شان تقسیم می‌کنند.

برای محاسبه شاخص TEDIX به عدد پایه شاخص کل قیمت و پایه شاخص قیمت و بازده نقدی احتياج داریم. فرمول ریاضی این شاخص به شکل زیر است:

۴. شاخص صنعت و شاخص مالی

به‌طور کلی، همه شرکت‌های بورسی در دو بخش صنعتی و مالی دسته‌بندي می‌شوند. در بخش صنعتی شرکت‌های تولیدی و صنعتی شامل مخابرات، خودروسازی، سیمان، پتروشیمی و غيره قرار دارند و در بخش مالی نیز بانک‌ها، شرکت‌های سرمایه‌گذاری، بیمه و غيره حاضرند.

در این بين شاخص صنعت (Industrial Index) نمايان‌گر میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌های فعال در بخش صنعت و شاخص مالی (Financial Index) نیز میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌های فعال در بخش مالی مي‌باشد. این دو شاخص پيرو فرمول و قواعد تعدیل شاخص کل قیمت هستند.

از طرف ديگر، همان‌گونه که پیش‌تر مطرح شد، بخش صنعت و بخش مالی هم می‌توانند به صنایع تشکیل‌دهنده تقسیم شوند و شاخص هر كدام از این صنایع جداگانه محاسبه شود؛ براي نمونه شاخص صنعت خودروسازی متوسط تغییرات قیمت شرکت‌های فعال در صنعت خودروسازی را نشان می‌دهد.

طبقه‌بندی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس به روش (international standard industrial classification) ISIC صورت گرفته شود.

۵. شاخص سهام آزاد شناور (TEFIX)

به‌طور کلی سهام شرکت‌های بورسی را سهامداران حقیقی و حقوقی خریداری می‌کنند و به‌طور معمول سهامداران حقوقی مالکان پرنفوذی در شرکت‌های بورسی به‌شمار می‌روند و در صورت خریداری سهام شرکت‌های بورسی، درصد بالایی از سهام شرکت را تصاحب می‌کنند. با درنظر داشتن این موضوع، به میزان سهامی که به‌طور معمول در شرکت‌های بورسی در اختیار سهامداران حقیقی قرار دارد و مرتب در بازار خریدوفروش می‌شود، سهام شناور آزاد گفته می‌شود.

در این بين هرقدر میزان درصد سهام شناور آزاد یک شرکت بیش‌تر باشد، برای سرمایه‌گذاران حقیقی، این شرکت بورسی جاذبه بیش‌تری دارد. با عنايت به این موضوع، شاخص آزاد شناور تغییرات قیمت آن بخش از سهام را می‌سنجد که توسط سهامداران حقیقی خریدوفروش می‌کند؛ این شاخص می‌توانند تصویر مناسبی از شرکت‌های بورسی در اختیار سهامداران بگذارد.

۶. شاخص بازار اول و بازار دوم

بورس اوراق بهادار بر مبناي مؤلفه‌هایی مانند میزان سرمایه، تعداد سهامداران، وضعیت سودآوری، تعداد سهامی که توسط سهامداران حقیقی در بازار خریدوفروش می‌شود یا در اصطلاح سهام شناور آزاد و غيره، شرکت‌های بورسی را تقسيم‌بندی کرده است. بر مبناي این دسته‌بندی، شرکت‌هایی که شرایط بهتری داشته باشند در بازار اول و ساير شرکت‌های بورسی در بازار دوم تقسيم‌بندی می‌شوند. در این بين شرکت‌هایی که در بازار اول حضور دارند هم به دو دسته تابلو اصلی و فرعی تقسیم می‌شوند. برای هر یک از این دسته‌بندی‌ها یک شاخص وجود دارد که میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌هایی را نشان می‌دهد که در این گروه‌ها حضور دارند.

۷. شاخص ۵۰ شرکت برتر

به‌طور معمول هر سه ماه یک‌بار، ۵۰ شرکت برتر در بورس اوراق بهادار معرفی می‌شوند که سهام این شرکت‌ها نسبت به ديگر شرکت‌های موجود در بورس اوراق بهادار، قابلیت نقد شوندگی بالاتري را دارد. شاخص ۵۰ شرکت برتر میانگین قیمت سهام این ۵۰ شرکت برتر را نشان می‌دهد. این شرکت‌ها در طول روز، به تعداد قابل توجهی خرید و فروش می‌شوند و سهامداران به آساني می‌توانند سهام این شرکت‌های بورسی را خرید‌و‌فروش کنند.

۸. شاخص ۳۰ شرکت بزرگ

شاخص ۳۰ شرکت بزرگ نیز میانگین تغییرات قیمت سهام ۳۰ شرکت بزرگ بورس را نشان خواهد داد. معیار انتخاب این ۳۰ شرکت نیز بر مبناي اندازه شرکت است و اندازه شرکت‌ها نیز از ارزش روز بازار سهم مشخص می‌شود که ارزش روز بازار سهام از حاصل‌ضرب قیمت سهم در تعداد سهام منتشر شده شرکت به دست می‌آید. شاخص ۳۰ شرکت بزرگ تغییرات قیمت سهامی را نشان می‌دهد و اگرچه این شرکت‌های بورسی کم‌تر از ده درصد تعداد شرکت‌های بورسی را تشکیل می‌دهند ولي بیش از ۷۰ درصد ارزش بورس تهران را به خود اختصاص داده‌اند و تغییرات قیمت آن‌ها می‌تواند اثر بزرگی بر شاخص کل و بورس بگذارد. این شاخص هر سه ماه یک‌بار به‌روزرسانی می‌شود.

شاخص‌های مهم بورس‌های جهانی

در بورس‌های سایر کشورها نیز شاخص‌هایی مورد توجه و بررسی فعالان بازار سرمایه قرار می‌گیرد که بااهميت‌ترين آن‌ها در جدول پايين آمده است:

با توجه به اینکه شاخص، سطح عمومی قیمت‌ها یا نمايان‌گر بازدهی است، کاهش یا افزایش آن لزوماً بیان‌گر صعود یا نزول قیمت كليه شرکت‌ها نیست؛ چرا كه امكان دارد قسمتي از شرکت‌ها با افزایش قیمت همراه باشند ولي نزول قیمت تعداد بیش‌تری از شرکت‌ها یــا شرکت‌هایی با حجم بیش‌تر، سطح عمومی قیمت‌ها و بنابراين میزان شاخص را کاهش دهد. از سويي ديگر شاخص‌ها سطح قیمت را در مقایسه با تاریخ مشخصی که تاریخ مبدأ نام دارد نشان می‌دهند؛ به بیانی دیگر سطح شاخص‌ها نسبت به تاریخ مبدأ یا همان زمان آغاز محاسبه شاخص سنجیده می‌شود. در اين راستا، به طور معمول، میزان شاخص‌ها در تاریخ مبدا ۱۰۰ در نظر گرفته می‌شود؛ براي نمونه اگر عدد شاخص هشت سال بعد از آغاز محاسبه یا همان تاریخ مبدأ برابر ۱۰۰۰ شود، این امر نشان می‌دهد که سطح عمومی قیمت سهام نسبت به تاریخ مبدأ ۱۰ برابر شده است. براي نمونه‌ای دیگر، اگر میزان مطلق شاخص کل قیمت ۱۲۰۰۰ اعلام شود، این عدد به‌تنهایی قابل تفسیر نيست ولي اگر مشخص شود که مقدار شاخص در ماه گذشته ۱۰۰۰۰ و در تاریخ مبدا ۱۰۰ بوده، فعالان بازار سرمایه درمی‌یابد که سطح عمومی قیمت سهام شرکت‌ها از ماه گذشته ۲۰ درصد و از تاریخ مبدا ۱۱۹۰۰ درصد افزایش‌یافته است.

کاربرد شاخص‌ها

به‌طور معمول یکی از معیارهای رکود و یا رونق اقتصادی در بازار سرمایه از طریق شاخص‌ها مشخص می‌شود؛ به عبارت دیگر فعالان بازار سرمایه از این روش می‌توانند وضعیت کلی بازار را بسنجند و حتی تغییرات احتمالی قیمت‌ها را در آینده نيز دنبال کنند. این موضوع نیز بسیار بااهمیت است که سهامداران می‌توانند از راه شاخص‌ها، به مقایسه تغییرات یک پدیده در دو زمان مختلف اشراف پیدا کنند؛ به شكل کلی شاخص ابزاری برای مقایسه تغییرات گروهی چند پدیده با یکدیگر است. در این بين با استفاده از شاخص قیمت می‌توان صنایع مختلف را با یکدیگر مقایسه کرد.

جمع‌بندی

در این مطلب توضیح دادیم که شاخص چیست و با بعضي از شاخص‌های بورس اوراق بهادار تهران و بورس‌هاي مطرح در سطح جهاني آشنا شدیم. همچنین فهميديم که صاحبان سرمایه برای سرمایه‌گذاری در هر بازار باید در آغاز وضعیت آن بازار را مورد ارزیابی قرار دهند؛ بازار سرمایه نیز از این قضیه مستثنا نیست. یکی از ابزارهایی که وضعیت بازار سرمایه را طی دوره‌های قبل و جاری نشان می‌دهد، شاخص‌ها هستند؛ شاخص‌ها می‌توانند تصویر مطلوبی از وضعیت بازار را در اختیار سهامداران بگذارند.

درنهايت ذکر این نکته بسیار حائز اهمیت است که سهامداران نباید تنها با تکیه‌بر یک شاخص، سهام شرکت‌های مختلف را خرید و فروش کنند؛ بلکه استفاده كردن از شاخص‌های بورسی تنها یکی از ابزارهایی است که سهامداران باید در معاملات بورسی به آن توجهي ویژه‌ داشته باشند.

شاخص کل و هم وزن در بورس چیست و چه تفاوتی دارند؟

حتماً شما هم در بسیاری از اخبارهایی که روزانه گوش می‌دهید یا خبرهایی که دنبال می‌کنید دیده و شنیده‌‌‌‌اید که شاخص بورس بالا و یا پایین رفته است. اما آیا دلیل این بالا و پایین رفتن شاخص کل را می‌‌‌‌دانید؟ چه عواملی بر شاخص کل در بورس تاثیرگذار هستند؟ ما در این مقاله می خواهیم به شما بگوییم که شاخص بورس چیست و چه چیزی را به ما نشان می‌‌‌‌دهد. همچنین به معرفی شاخص کل، شاخص هم وزن و تفاوت شاخص کل و هم وزن بپردازیم. حال ابتدا به معرفی انواع شاخص در بورس می‌پردازیم.

انواع شاخص

• شاخص کل
• شاخص کل هم وزن
• شاخص قیمت
• شاخص قیمت هم وزن
• شاخص سهام آزاد شناور
• سایر شاخص‌های بورس (منظور از سایر شاخص‌های بورس مانند سهام شاخص های ۳۰ شرکت بزرگ یا سهام شاخص ۵۰ شرکت بزرگ)

اما این شاخصی که در همه جا مشاهده می‌‌‌‌کنیم و در مورد آن می‌‌‌‌شنویم شاخص کل است. در این مقاله می-خواهیم این شاخص را بررسی کنیم. همچنین می‌‌‌‌خواهیم به معرفی شاخص کل هم وزن نیز بپردازیم و آن را به شاخص کل مقایسه کنیم.

شاخص کل چیست؟

شاخص کل بیانگر سطح عمومی قیمت ها و سود سهام شرکت‌‌‌‌های پذیرفته شده در بورس است. به شاخص کل، شاخص بازدهی، شاخص قیمت یا بازده نقدی نیز گفته می‌شود که یکی از پرکاربردترین شاخص‌‌‌‌هایی است که بین فعالان حوزه سرمایه و سرمایه‌‌‌‌گذاران بسیار رایج است و مورد استفاده قرار می‌‌‌‌گیرد.

تغییرات شاخص کل:

تغییرات شاخص کل نشان دهنده میانگین بازدهی سرمایه گذاران در بورس است. حال برای اینکه این مفهوم را بهتر درک کنید باید ابتدا به مفهوم بازدهی سهم بپردازیم.

بازدهی سهم چیست؟

به طور کلی سهامداران سود سهام و بازدهی خودشان را از طریق دو منبع به دست می‌‌‌‌آورند. یکی شرکت‌‌‌‌هایی که سهامشان را خریداری کرده‌‌‌‌اند به دست می‌آورند و دیگری تغییر قیمت سهم در طول دوره سرمایه گذاری می‌‌‌‌باشد و این مورد بازدهی سهم را برای سهامداران مشخص می‌کند. برای مثال اگر شخصی یک سهم به قیمت ۳۰۰ تومان در ابتدای سال بخرد و قیمت سهم در پایان سال ۳۶۰ تومان شود و در طی سال شرکت ۶۰ تومان تقسیم سود نمایند. این شخص چقدر بازدهی به دست آورده است؟ ۹۰=۶۰+۳۰

با یک حساب سرانگشتی ساده طبق آنچه در بالا گفته شد این شخص ۹۰ تومان سود کرده است که معادل با ۳۰ درصد سرمایه ابتدایی شخص است.

افزایش شاخص بورس چیست؟

به عنوان مثال اگر شاخص بورس در ابتدای سال ۲۰ هزار تومان باشد و پایان سال این مقدار به ۳۰ هزار تومان افزایش یابد و شاخص بورس ۱۰ هزار واحد افزایش داشته باشد معادل ۵۰ درصد بورس در آن سال بازدهی داشته است. این بازدهی میانگین تغییر قیمت سهم و سود نقدی سالیانه می باشد. شاخص کل بورس را به صورت روزانه هفتگی و سالانه اعلام می کنند. شاخص کل نشان دهنده میانگین بالا رفتن و پایین آمدن قیمت سهم شرکت‌‌‌‌های مختلف می‌‌‌‌باشد.

• اگر سبد سهام شما متنوع باشد سود و ضررتان به شاخص کل نزدیک تر است.
• اطلاعات شاخص بورس به صورت لحظه‌‌‌‌ای در سایت بورس اوراق بهادار تهران و همچنین شرکت فناوری بورس انواع شاخص در بورس انواع شاخص در بورس تهران مشاهده کنید.

شاخص هم وزن چیست؟

شاخص هم وزن زیر شاخه‌‌‌‌ای از شاخص کل است. و شاخص کل هم وزن از دل شاخص کل بیرون آمده است. با این تفاوت که شاخص هم وزن همان‌طور که از اسمش پیداست سهام‌‌‌‌ها را در وزن یکسان در نظر می‌‌‌‌گیرد.

تفاوت شاخص کل و هم وزن

شاخص کل و شاخص هم وزن هر دو یک میانگین از سهام های داخل بازار هستند و هرچه سهام‌‌‌‌ها افزایش داشته باشند به طبع این دو شاخص نیز افزایش خواهند داشت.

نکته ای که وجود دارد این است که در شاخص کل افزایش‌‌‌‌ها به صورتی است که هر شرکتی متناسب با وزن خودش در شاخص کل تاثیر می گذارد. یعنی اگر شرکت A یک واحد ارزش شرکت است و شرکت B پنچ واحد ارزش شرکت باشد؛ اگر شرکت B یک واحد سود در آن روز خاص بسازد شرکت A باید ۵ درصد سود در آن روز بسازد تا برابر با سود شرکت B شود سودآوری کمتر و یا حتی زیان تاثیرات بیشتری را در شاخص کل دارند و شرکت‌‌‌‌های بزرگتر در شاخص کل بزرگتر دیده می‌‌‌‌شوند. مثلاً اگر به عنوان مثال یک شرکت ۲۰ درصد بازار را در اختیار داشته باشد نوساناتش ۱/۵ کل بازار است. شرکت های کوچک هرچقدر هم که سودآوری داشته باشند،اگر این شرکت بزرگ زیان ده باشد عملاً شرکت های کوچک نمی توانند شاخص کل را تغییر دهند.

اما در شاخص هم وزن این موضوع و مشکل حل شده است و شرکت ها همگی با وزن یکسان نگاه میشوند مثلاً اگر ۶۰۰ شرکت در شاخص بررسی می‌‌‌‌شوند، در شاخص هم وزن این ۶۰۰ شاخص را برابر در نظر می‌گیرند و یک درصد شرکت کوچک با یک درصد شرکت بزرگ برابر است و تفاوتی نمیکند. پس در شاخص هم وزن شرکت‌‌‌‌ها تاثیر برابر بر شاخص می‌‌‌‌گذارند. به همین دلیل است که از اصطلاح هم وزن برای آن استفاده می‌کنیم. یعنی شرکت‌‌‌‌ها هم وزن و برابر شده‌‌‌‌اند و بین آن‌‌‌‌ها یکسان‌‌‌‌سازی صورت گرفته است. نکته‌‌‌‌ای که در این ارتباط بیشتر باید به انواع شاخص در بورس آن توجه کرد این است که برای اینکه روند درست بازار رو بتوانیم تشخیص بدیم شاخص هم وزن به ما اطلاعات دقیق و درست‌‌‌‌تری را میدهد مثلا وقتی که ما می‌‌‌‌خواهیم بگوییم که بازار صعودی است باید حداقل ۷۰ درصد بازار را مثبت داشته باشیم که بگوییم بازار صعودی است. در صورتی که اگر آن ۳۰ درصد بازار شرکت‌‌‌‌های بزرگ باشند که عملاً از نظر تعدادی ۳۰ درصد هستند اما از نظر وزنی ۶۰ درصد بازار در اختیار آن-هاست ما شاخص کل را منفی می‌‌‌‌بینیم. در صورتیکه شاخص هم وزن را مثبت می‌‌‌‌بینیم.

پس برای درک بهتر از اینکه باید شاخص هم وزن را بررسی کنیم یا شاخص کل را، و کدام یک ارجعیت دارد؟ باید بگوییم که شاخص هم وزن آیتم دقیق‌تری است برای این که کلیت بازار به ما گزارش بدهید. اما در بسیاری از موارد است که برای ما شرکت‌های بزرگ اهمیت دارند و می‌خواهیم ببینیم که آیا این موضوع در ارتباط با شرکت های بزرگ وجود دارد یا خیر؟

کلام آخر

در نهایت اگر شاخص هم وزن صعودش از شاخص کل بیشتر باشد نشان دهنده این است که شرکت‌های کوچک‌تر به نسبت شرکت‌های بزرگ‌تر بیشتر رشد کرده‌‌‌‌اند. اگر این پارامتر را نداشته باشیم و شرکت‌های بزرگ‌تر و عملاً در آن روز نزولی باشند احتمالا این پارامترها معکوس عمل می‌‌‌‌کنند. یعنی شاخص کل نزولی یا منفی باشه ولی شاخص هم وزن صعودی باشه یا مثبت باشد. برای نگاهی دقیق‌تر به بازار و اینکه بتوانیم در مورد کلیت بازار صحبت بکنیم و شاخص هم وزن پارامتر دقیق تری هست و سعی می‌کنیم که از این شاخص برای بررسی کلیت بازار استفاده کنیم.​