همه چیز درباره اختیار معامله
در کشور ما بازار قراردادهای اختیار معامله سهام که هدف اصلی آن طراحی قراردادهای آتی و اختیار معامله سبد سهام، دستیابی به کارکردهای قراردادهای آتی و اختیار معامله شاخص است، از ٢٨ آذر ماه ١٣٩۵ بر روی سهام شرکت های ملی صنایع مس ایران، فولاد مبارکه اصفهان و ایران خودرو آغاز به کار کرد که در اولین روز معاملاتی این اوراق، نماد اختیار فولاد یعنی ضفولا ٠٠٣١ بیش از ١۵،٠٠٠ قرارداد در ٢٧٠ دفعه به ارزش ٢۵ میلیارد ریال معامله شد.
بورس کالا چیست؟چگونه وارد بورس کالا شویم
بورس کالا چیست و چه مزایایی دارد؟ نحوه انجام معامله در بورس کالای ایران به چه صورت است؟ در این مطلب به معرفی بورس کالا و انواع قرارداد در آن پرداخته ایم.
بورس کالا بازاری است که در آن، کالاهای مختلف خریدوفروش می‌شوند. البته هر کالایی در این بازار قابل معامله نیست و تنها چند کالای اساسی مانند برنج، گندم، پنبه، انواع فلزات و . دادوستد می‌شوند. همچنین عملکرد بازار بورس کالا شباهت زیادی به بازار بورس اوراق بهادار دارد و در این بازار نیز قوانین و مقررات خاصی تدوین‌شده است. در این بخش، قصد آموزش بورس کالا و نحوه معامله در این بازار را داریم. با ما همراه باشید تا به‌صورت تخصصی با نحوه سرمایه‌گذاری در این بازار و قوانین بورس کالا آشنا شوید.
بازار بورس کالا چیست؟
در بازار سنتی کالا، خرید محصول یک ریسک محسوب می‌شود؛ زیرا قیمت محصولات در بازار با نوسانات مختلفی همراه بوده و هر فروشنده‌‌ای می‌تواند محصولش را با یک قیمت خاص عرضه کند و نهادهای نظارتی نیز چندان بر روی قیمت کالا و اصالت آنها حساسیت به خرج نمی‌دهند. این عدم نظارت کافی باعث شده بسیاری از افراد جهت تأمین مواد موردنیاز خود به بازار بورس کالا مراجعه کرده و در این بازار امن اقدام به خرید کالای موردنظر خود کنند.
چه کالاهایی در بورس کالا معامله می شود
در بورس کالا شاهد یک ساختار سازمان‌یافته و حساب‌شده هستیم که تعدادی کالای خاص مورد معامله قرار می‌گیرند. محصولاتی مانند محصولات کشاورزی، کانی‌های فلزی، محصولات شیمیایی و پتروشیمی و همین‌طور محصولات بازار فرعی و بازار مشتقه از مواردی هستند که در بازار بورس کالای ایران مورد دادوستد قرار می‌گیرند.
همچنین در این بازار، کارگزاران به‌عنوان رابط بین ارائه‌دهندگان و متقاضیان عمل می‌کنند تا معامله بر اساس قیمت روز و واقعی محصول و همین‌طور با تضمین اصالت کالا صورت بگیرد.
بورس کالای ایران
نخستین بورس کالای ایران در شهریور سال 1382 و تحت عنوان بورس فلزات شروع به کار کرد و یک سال بعد نیز بورس کالای کشاورزی راه‌اندازی شد. وظیفه راه‌اندازی بورس کالا بر عهده شورای عالی بورس گذاشته شد و این شورا در جهت محقق کردن اهداف سوم و چهارم توسعه، شروع به راه‌اندازی بورس کالای ایران کرد.
طبق قانون مجلس شورای اسلامی که در تاریخ 1 آذر 1384 تصویب شد دو بازار بورس کالای فلزات و کشاورزی با یکدیگر ادغام شدند و درنهایت، بعد از انجام مراحل قانونی و پذیره‌نویسی‌های لازم در مهر 1386 بازار بورس کالای ایران رسماً فعالیت خود را آغاز کرد. بنابراین این بازار از زیرمجموعه‌های سازمان بورس اوراق بهادار است و فعالیت‌های آن توسط این سازمان موردبررسی قرار می‌گیرد.
انواع بورس کالا
از انواع بورس کالا می‌توان به بازارهای فیزیکی، فرعی، مشتقه و مالی اشاره کرد. این 4 بازار زیرمجموعه بازار بورس کالا هستند که خود آنها نیز چندین زیرمجموعه دارند. در قسمت زیر به انواع بازارهای بورس کالای ایران اشاره‌کرده‌ایم:
بازار فیزیکی بورس کالا
در این بازار، محصولات مهمی مانند انواع محصولات کشاورزی، پتروشیمی، فرآورده‌های نفتی و همین‌طور انواع محصولات صنعتی و معدنی دادوستد می‌شود. این بازار یکی از پررونق‌ترین بازارهای بورس کالا است که قوانین مختص به خود را دارد و ازنظر ارسال محصول مشابه بازار سنتی است. البته این معامله تحت شرایط ویژه‌ای صورت می‌گیرد و حالت مزایده‌ای دارد.
براین‌اساس، فروشنده یک قیمت برای عرضه محصول اعلام می‌کند و متقاضیان آن، قیمت‌های مختلفی را که بالاتر از قیمت پیشنهادی فروشنده است به او پیشنهاد می‌کنند که در مرحله آخر، محصول به بالاترین قیمت پیشنهادی فروخته می‌شود. همچنین محصولات این بازار قابل معامله در بازار هدف داخلی و خارجی است. ازنظر انواع قرارداد نیز در این بازار، 3 نوع قرارداد با نام‌های نقدی، نسیه و سلف منعقد می‌شوند که در ادامه مطلب، هر یک از این قراردادهای بازار فیزیکی را توضیح داده‌ایم.
بازار فرعی بورس کالا
محصولاتی که به دلایل مختلف ازجمله تأیید کیفیت توسط متقاضی به مراجعه حضوری نیاز دارند یا اینکه عرضه آنها تداوم ندارد یا به هر دلیل دیگری نمی‌توانند در بازار فیزیکی حضورداشته باشند، در بازار دیگری تحت عنوان بازار فرعی دادوستد می‌شوند. محصولات این بازار نیز عبارت‌اند از محصولات همه چیز درباره اختیار معامله پتروشیمی، کشاورزی، معدنی، پلیمر و صنعتی و . که قابل‌عرضه در معاملات داخلی و خارجی هستند. بنابراین در این بازار، عرضه‌کنندگان بیشتری می‌توانند حضور پیدا کنند و محصولات خود را به فروش برسانند.
بازار مالی بورس کالا
این بازار جهت جذب سرمایه‌گذاران بیشتر تأسیس‌شده است و شامل 3 زیرمجموعه با نام‌های گواهی سپرده کالایی، صندوق سرمایه‌گذاری کالایی و قرارداد سلف موازی استاندارد است. در قسمت زیر به توضیح زیرمجموعه‌های بازار مالی بورس کالا پرداخته‌ایم:
گواهی سپرده کالایی
در این نوع بازار مالی، مقداری کالا به بخش انبار سپرده‌شده و انباردار یک قبض برای کالا صادر می‌کند که این قبض پشتوانه آن است. البته این قبض در صورتی صادر می‌شود که مسئول انبار، کیفیت محصولات را تأیید کرده باشد. این قبض از طریق افراد متقاضی حضور در بازار مالی بورس کالا، در اتاق پایاپای سپرده‌شده و افراد از طریق آن می‌توانند گواهی سپرده کالایی را دریافت کرده و دادوستد محصولات خود را آغاز کنند.
صندوق سرمایه‌گذاری کالایی
در این نوع بازار مالی، هزینه‌های اضافی مربوط به انبارداری و حمل‌ونقل حذف‌شده و سرمایه‌گذاران می‌توانند به‌جای خرید محصول، اوراق آن را خریداری کنند. درواقع، صندوق سرمایه‌گذاری کالایی بر روی کالای خاصی سرمایه‌گذاری کرده و سایر افراد متقاضی جهت سرمایه‌گذاری بر روی این کالا می‌توانند واحدهای صندوق را خریداری کنند.
قرارداد سلف موازی استاندارد
در این نوع قرارداد، عرضه‌کننده محصول می‌تواند مبلغ کالایی را که فروخته است پیش از تحویل آن دریافت کند. این قرارداد شبیه قرارداد سلف است که در قسمت انواع قرارداد بورس توضیح داده‌ایم. البته ازنظر داشتن بازار ثانویه، شباهتی به قرارداد سلف ندارد و تنها کلیات آن شبیه این قرارداد است.
بازار مشتقه بورس کالا
هدف از تأسیس بازار مشتقه بورس کالا، مدیریت ریسک قیمت و تضمین معاملات است. نحوه فعالیت این بازار این‌گونه است که یک دارایی خاص عرضه‌شده و بر روی آن، قراردادهایی تنظیم می‌شود. منظور از دارایی خاص نیز هر محصولی می‌تواند باشد.
از محصولات غذایی مانند زعفران و پسته گرفته تا انواع محصولات پتروشیمی و فلزات گران‌بها قابل معرفی به‌عنوان دارایی پایه هستند. بنابراین در این بازار، سرمایه‌گذاران بی‌شماری حضور یافته و حتی سرمایه‌گذاران خرد نیز امکان فعالیت دارند. همچنین در این بازار بورس کالا، 2 مدل قرارداد با نام‌های قرارداد آتی و قرارداد اختیار معامله منعقد می‌شود که این قراردادهای معاملاتی را در ادامه توضیح داده‌ایم.
مزایای بورس کالا
بین دو طرف قرارداد از مزایای بورس کالا است. درواقع، هر کالایی که در این بازار عرضه می‌شود از تمام جوانب موردبررسی قرارگرفته و تا زمانی که اصل بودن آن ثابت نشود در بازار بورس کالا ارائه نمی‌شود که خود این موضوع باعث جذب اعتماد متقاضیان و خریداران شده است. در طرف مقابل نیز فروشنده دغدغه دریافت وجه را ندارد؛ زیرا پرداخت وجه توسط اتاق پایاپای صورت گرفته و تسویه طبق قرارداد انجام می‌گیرد. بنابراین سرمایه‌گذاری در بورس کالا درنهایت اعتماد صورت گرفته و در این محل، افراد سودجو نمی‌توانند ورود کنند.
از دیگر مزایای حضور و فعالیت در بورس کالا می‌توان به معرفی محصول تولیدی خود به سایر متقاضیان داخلی و خارجی اشاره کرد. همچنین از طریق این بورس می‌توان امتیازاتی مانند تسهیلات بانکی دریافت کرد و در صورت هرگونه خسارت، اتاق پایاپای به موضوع شما ورود کرده و بدون نیاز به مراجع قضایی آن را حل می‌کند. بنابراین عرضه محصول از طریق بورس کالا باعث کاهش ریسک معامله‌شده و یک تبلیغ بزرگ برای عرضه‌کنندگان محسوب می‌شود.
بیشتر بخوانید: انواع روش های سرمایه گذاری در بورس
اهداف بورس کالای ایران چیست
یکی از اهداف بورس کالای ایران این است که مشکلات رایج در بازار سنتی را رفع کند و تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان بتوانند در یک محیط امن و تحت نظارت کارشناسان حرفه‌ای با یکدیگر همکاری داشته باشند. بنابراین هدف اصلی این بازار، ایجاد یک فضای امن و کنار زدن محدودیت‌ها و نقاط ضعف بازار سنتی است که به‌خوبی موفق شده است این مشکلات را برطرف کند. در این بازار، هر دو طرف معامله موظف به انجام تعهدات خود هستند که این پایبند بودن به معامله و شفاف‌سازی قیمت کالاهای اساسی باعث کنار زدن واسطه‌ها شده است. همه این موارد به کنترل بازار و کاهش ریسک خرید محصول در بازار سنتی کمک کرده است که این موارد و انجام معاملات همه چیز درباره اختیار معامله سالم از اهداف بورس کالای ایران به‌حساب می‌آیند.
مهم‌ترین اثرات بورس کالا
اثرات بورس کالا بسیار گسترده است که در قسمت زیر به مهم‌ترین آنها اشاره‌کرده‌ایم:
ساماندهی بازار و نظارت بیشتر بر عملکرد معامله‌گران
افزایش آگاهی معامله‌گران و بررسی دقیق‌تر بازار توسط آنها
انجام معاملات قانون‌مند و بدون ریسک
دادوستد محصولات اساسی باقیمت واقعی
رونق در بخش سرمایه‌گذاری کشور
اعطاء تسهیلات مالی به فعالان بازار
شرکت‌کنندگان در بورس کالا ایران
افراد مختلفی مشغول به فعالیت و خرید و فروش در بورس کالا ایران هستند که در قسمت زیر به تمام افراد حاضر در بازار و سایر ارگان‌های مربوطه اشاره‌کرده‌ایم:
تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان کالا
متقاضیان و خریداران کالا
کارشناسان و تحلیل‌گران بازار
ارائه‌دهندگان خدمات مختلف بورسی
چه کسانی از بورس کالا بهره‌مند می‌شوند؟
تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان، افرادی هستند که از بورس کالا بهره‌مند می‌شوند. درواقع، تولیدکنندگان پس از طی کردن مراحل قانونی می‌توانند محصولات خود را در این بازار بزرگ عرضه کنند و از مزایای سرمایه گزاری در بورس کالا بهره‌مند شوند. مصرف‌کنندگان نیز می‌توانند در بستر بورس کالا اقدام به خرید مواد پایه‌ای موردنیاز خود کنند و این مواد را باقیمت واقعی خریداری کرده و با اطمینان از صحت و سلامت محصول، آن را مورد استفاده قرار دهند.
انواع قراردادها در بورس کالای ایران
انواع قراردادهای بورس کالای ایران به شرح زیر است:
قرارداد نقدی (spot)
در این نوع قرارداد، خریدار تمام مبلغ توافق شده را به همراه کارمزد کارگزار پرداخت کرده و عرضه‌کننده محصول نیز آن را در مدت حداقل 3 روز به خریدار تحویل می‌دهد. به همین خاطر از این قرارداد با نام قرارداد تحویل فوری هم یاد می‌کنند. البته هزینه محصول نیز باید در عرضه 3 روز پرداخت شود.
قرارداد سلف (forward)
در قرارداد سلف، مبلغ توسط خریدار پرداخت‌شده اما زمان تحویل آن در روزی است که در قرارداد منعقدشده و مورد تأیید طرفین قرارگرفته است. بنابراین تحویل محصول در آینده انجام می‌گیرد و تسویه آن در همان ابتدای انعقاد قرارداد صورت می‌گیرد که این نوع توافق در بازار فیزیکی بورس کالا مرسوم است.
قرارداد نسیه (credit)
همانطور که از نام این قرارداد معلوم است امکان نسیه وجود داشته و خریداران می‌توانند مبلغ توافق شده را به‌صورت نسیه و در زمان‌بندی‌های معین‌شده پرداخت کنند. تحویل کالا نیز در مدت 3 روز بعد از انعقاد قرارداد صورت می‌گیرد.
در قرارداد آتی که به معنای آینده است کلیه امور معامله از پرداخت وجه گرفته تا تحویل کالا در زمان آینده و طبق قیمت توافق شده انجام می‌گیرد. بنابراین هنگام رسیدن زمان معامله، وجه موردنظر پرداخت‌شده و کالا در اختیار خریدار قرار می‌گیرد.
قرارداد اختیار معامله (option)
قرارداد اختیار معامله، قراردادی است که یک نفر اختیار یا حق معامله فرد دیگری را خریداری کرده و به دست می‌آورد. این قرارداد در دو مدل مختلف تحت عناوین اختیار خرید و اختیار فروش منعقد می‌شود و در هر یک از آنها، خریداران و عرضه‌کنندگان شروع به معامله با یکدیگر می‌کنند.
این قرارداد به‌منظور برطرف کردن اختلافات موجود یا پیشگیری از اختلافاتی که ممکن است در آینده پیش آید منعقد می‌شود.
قرارداد معاوضه (swat)
در این قرارداد جهت تمدید یا کاستن از سررسید از تبادل دارایی استفاده می‌شود و به‌نوعی معاوضه تعهد صورت می‌گیرد.
شرایط قراردادهای قابل معامله در بورس
در حین انعقاد هر قراردادی باید به مواردی مانند ویژگی‌های کالا و نوع قرارداد، زمان دقیق معامله حتی ازنظر ساعت انجام آن، تاریخ تحویل محصول، مقدار کالای توافق شده، واحد اندازه‌گیری توافق شده در قرارداد، ابعاد محصول و استاندارد آن، نوع بسته‌بندی، واحد توافق شده پولی و محل تحویل محصول توجه شود.
نحوه ثبت‌نام در بورس کالا
یکی از پرسش‌های پرتکرار مطرح‌شده این است که چگونه وارد بورس کالا شویم و برای ثبت‌نام در بورس کالا باید چه‌کارهایی انجام داد؟ در این قسمت، نحوه ثبت‌نام و ورود به این بازار را به شما عزیزان آموزش می‌دهیم. برای ثبت‌نام در بورس کالا ابتدا باید در سامانه سجام عضو شوید و مراحل ثبت‌نام خود را تکمیل کنید و سپس نسبت به احراز هویت خود اقدام کنید. بعد از احراز هویت، باید به یکی از دفاتر کارگزاری کشور رجوع کرده و یک حساب بازکنید. با انجام این 3 مرحله، فرآیند ثبت‌نام شما در بورس کالا تکمیل‌شده و می‌توانید در این بازار به دادوستد بپردازید.
نحوه انجام معامله در بورس کالا
بعد از تمام شدن 3 مرحله لازم جهت ثبت‌نام در بورس کالا برای شما یک کد معاملاتی صادر می‌شود که از طریق آن می‌توانید به معامله بپردازید. بعد از دریافت این کد باید فرم مربوط به ثبت سفارش را با دقت پرکرده و قیمت مدنظر خود را اعلام کنید.
همچنین باید حداقل مبلغی که برای انجام معامله نیاز است، به‌حساب کارگزار اتاق پایاپای منتقل شود. سپس کارگزار، سفارش شما را به تالار معاملات برده تا در جریان معامله مربوطه قرار بگیرد. در صورت موفقیت در انجام معامله باید باقیمانده مبلغ را هم بعد از کسر مبلغ اولیه به‌حساب کارگزار منتقل کنید. در مراحل پایانی نیز اسناد معاملاتی صادرشده و مبالغ توافق شده به‌حساب فروشنده منتقل می‌شود که البته هزینه‌های جانبی مانند دستمزد کارگزار از آن کسر شده و مابقی به‌حساب عرضه‌کننده واریز می‌شود.
محدودیت‌های معاملات در بورس کالا
در بورس کالا شاهد محدودیت‌هایی هستیم که این محدودیت‌های اعمال‌شده در جهت کنترل بیشتر بازار و رونق آن صورت گرفته است. برای مثال، میزان خرید سرمایه‌گذار نباید از یک حد مشخص‌شده کمتر باشد. محدودیت دیگر مربوط به نحوه فعالیت عرضه‌کننده است و این افراد باید به‌صورت مداوم و پیوسته در بازار بورس کالای ایران فعالیت داشته باشند و عدم فعالیت آنها باعث اخراج از بازار می‌شود.
مجوزهای فعالیت کارگزاری سرمایه و دانش در بورس کالای ایران
مجوزهای فعالیت کارگزاری سرمایه و دانش در بورس کالای ایران به شرح زیر است. با دریافت این مجوزهای معاملاتی می‌توان در بخش‌های مختلف بازار سرمایه بورس کالا حضور یافت. این مجوزها عبارت‌اند از:
قرارداد دائمی چیست؟ همه چیز در مورد Perpetual Swap در بازار رمزارزها
قرارداد دائمی (Perpetual Swap) نوعی محصول بازار مشتقه است که طی سالیان اخیر در بین معامله‌گران ارزهای دیجیتال محبوبیت زیادی پیدا کرده است به طوری که حجم معاملات روزانه آن از ۱۸۰ میلیارد دلار فراتر می‌رود.
پیدایش این قراردادها به ۱۳ مه سال ۲۰۱۶ بازمی‌گردد. قراردادهای دائمی این فرصت را برای معامله‌گران فراهم می‌کند تا با پول کم، موقعیت‌های معاملاتی بزرگی را برای یک رمز ارز ایجاد کنند. این ویژگی افراد بسیاری را به استفاده از این نوع قراردادها ترغیب می‌کند اما باید در نظر داشت که چنین فرصتی ریسک زیادی نیز به همراه دارد.
اما قرارداد دائمی چیست؟ در ادامه با میهن بلاکچین همراه باشید تا با مفهوم این نوع از معاملات در بازار رمزارزها بیشتر آشنا شویم.
بازار مشتقات ارزهای دیجیتال چیست؟
مشتقات ابزارهایی مالی هستند که ارزش ذاتی خود را از یک دارایی دیگر می‌گیرند. همانند سایر انواع مشتقات از جمله معاملات آتی و اختیار، قراردادهای دائمی نیز ابزاری برای سفته‌بازی و سوداگری بر روی ارزش یک دارایی خاص حین انعقاد قرارداد است.
نحوه کار آنها بسیار به قراردادهای آتی که این امکان را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کند تا با پذیرفتن تعهد خرید یا فروش یک دارایی خاص در تاریخی معین در آینده با قیمتی از پیش تعیین‌شده، در رابطه با قیمت آینده آن دارایی حدس و گمان بزنند شباهت دارد. از سوی دیگر، در معاملات اختیار، اجباری برای پذیرش تعهد مطرح نیست اما معامله‌گر حق انجام این کار را دارد.
به‌طور کلی، بازار مشتقات ارزهای دیجیتال به معامله‌گران روشی منعطف برای کسب سود از تحولات قیمتی دارایی‌های دیجیتالی ارائه می‌دهد بدون اینکه آنها با این دارایی‌ها ارتباط مستقیمی داشته و یا با دردسرهای مربوط به نگهداری از آنها مواجه باشند. به عبارت دیگر، در بازار مشتقات، با ارزهای دیجیتال سروکار دارید بی‌آنکه واقعا این دارایی‌ها را در اختیار داشته باشید.
در صورتی که به حدس و گمان در رابطه با قیمت دارایی‌های دیجیتال علاقه‌مندید، می‌توانید یک دارایی را مستقیماً از صرافی خریداری کنید یا یک محصول مشتقه که ارزش زیربنایی آن مرتبط با همان دارایی است را معامله نمایید. در حالت اول، شما بایستی رمز ارزی را خریداری کرده و آن را هولد کنید. به عبارت دیگر، زمانی که شما ارز دیجیتالی را از یک صرافی می‌خرید، آن را به‌صورت آنی دریافت کرده و می‌توانید تا زمان دلخواه به هولد کردن ادامه دهید و در نهایت آن را به فروش برسانید. این نوع معامله ارز دیجیتال با نام معاملات اسپات (Spot Trading) شناخته می‌شوند.
در مقابل در بازار مشتقات هیچ الزامی برای هولد کردن دارایی وجود ندارد. در عوض، به جای هولد مستقیم یک دارایی دیجیتال، معامله‌گران به‌سادگی قراردادهای دیجیتالی مرتبط با آنها را خرید و فروش می‌کنند.
قرارداد آتی چیست؟
قرارداد آتی همانطور که از نام آن مشخص است اساساً یک قرارداد مالی منعقد شده بین دو طرف برای خرید و فروش یک دارایی خاص با قیمتی تعیین‌شده در آینده است. به عبارت دیگر، قراردادهای آتی این امکان را برای طرفین فراهم می‌کنند تا در رابطه با قیمتی که قصد دارند یک دارایی را در آینده با آن معامله کنند، توافق داشته باشند.
اگرچه مدت قراردادهای آتی می‌تواند متفاوت باشد، تاریخ تسویه هر قرارداد همیشه ثابت است. بنابراین پیش از این که طرفین قراردادی را منعقد کنند باید در رابطه با تاریخ تسویه آن توافق نمایند.
به عنوان مثال، اتمام قراردادهای آتی سه‌ماهه بیت کوین سه ماه پس از انعقاد قرارداد خواهد بود.
قراردادهای آتی ارزهای دیجیتال چگونه کار می‌کنند؟
برای درک درست نحوه عملکرد قراردادهای آتی به این مثال دقت کنید. تصور کنید قیمت بیت کوین ۴۰ هزار دلار است و رضا که یک معامله‌گر فعال در بازار مشتقات است معتقد است قیمت طی یک ماه آینده بالاتر خواهد رفت.
رضا می‌تواند این حدس و گمان خود را به بازار آتی منتقل کند و به معامله‌ای وارد شود که به او امکان خرید یک واحد بیت کوین با قیمت ۴۰ هزار دلار را خواهد داد. تنها کاری که او باید انجام دهد این است که یک قرارداد آتی بیت کوین باز کند که نشان می‌دهد وی، صرف‌نظر از قیمتی که بیت کوین در آن زمان در بازار معامله خواهد شد یک واحد بیت کوین را با قیمت ۴۰ هزار دلار خریداری خواهد کرد.
در طرف دیگر، مسعود معتقد است قیمت بیت کوین تا اتمام مهلت قرارداد رضا به زیر ۴۰ هزار دلار کاهش پیدا خواهد کرد؛ بنابراین وی متعهد می‌شود ماه آینده یک واحد بیت کوین را به قیمت ۴۰ هزار دلار به رضا بفروشد.
به عبارت دیگر در این سناریو، رضا تمایل به خرید استقراضی (Long) و مسعود تمایل به فروش استقراضی (Short) دارد.
با فرض افزایش قیمت بیت کوین به ۴۵ هزار دلار در تاریخ انقضای قرارداد، رضا یک واحد بیت کوین را با ۵ هزار دلار پایین‌تر از قیمت اصلی از مسعود خریداری خواهد کرد. حال اگر روند معکوس شود و قیمت بیت کوین تا تاریخ تسویه به زیر ۴۰ هزار دلار کاهش یابد، رضا طبق قرارداد مجبور است یک واحد بیت کوین را با قیمتی بالاتر نسبت به بازار از مسعود خریداری کند و بدین شکل محتمل ضرر خواهد شد.
قرارداد دائمی چیست؟
قراردادهای دائمی (Perpetual Swap) تا حدودی به قراردادهای آتی شباهت دارند و این امکان را برای معامله‌گران فراهم می‌کنند تا در رابطه با قیمت آینده دارایی‌های دیجیتال گمانه‌زنی کنند. تفاوت اصلی اما این است که برخلاف یک قرارداد آتی معمولی، قراردادهای دائمی تاریخ انقضا ندارند. این موضوع معامله‌گران را نسبت به ایجاد دوباره موقعیت خرید و فروش استقراضی بی‌نیاز می‌سازد. به همین خاطر، قیمت قراردادهای دائمی باید با قیمت دارایی مرتبط در بازار اسپات مرتبط باشد. در رابطه با قراردادهای آتی اما نیازی به حفظ قیمت وجود ندارد چرا که ارزش قرارداد و دارایی اصلی به‌طور خودکار با نزدیک شدن به تاریخ انقضا به یکدیگر نزدیک می‌شوند.
به دلیل عدم وجود تاریخ انقضا در قراردادهای دائمی، صرافی ها از مکانیسم فاندینگ ریت (Funding Rate) یا تامین وجه برای کنترل قیمت استفاده می‌کنند. این مکانیسم در حقیقت با هدف ایجاد تعادل میان موقعیت‌های خرید و فروش استقراضی وجود دارد. این مکانیسم را تخفیف یا کارمزدی در نظر بگیرید که به تعادل تقاضا میان این دو موقعیت در قراردادهای دائمی کمک می‌کند.
فاندینگ ریت چگونه در صرافی‌ها محاسبه می‌شود؟
مکانیسم فاندینگ ریت به حفظ قیمت قراردادهای دائمی همگام با قیمت دارایی مرتبط با آنها کمک می‌کند. به بیان ساده‌تر، فاندینگ ریت از واگرایی قیمتی بین دو بازار فیوچرز و اسپات جلوگیری می‌نماید. به‌عنوان‌مثال، در صورتی که قیمت فعلی بیت کوین در صرافی‌های ارز دیجیتال ۵۰ هزار دلار باشد، فاندینگ ریت این اطمینان را فراهم خواهد کرد که قیمت قرارداد دائمی بیت کوین نیز نزدیک به ۵۰ هزار دلار نگه‌داشته شود.
به طور کلی صرافی‌ها از یک نشانگر نوسان قیمت برای تعیین مقدار مبلغی که معامله‌گران با موقعیت‌های خرید یا فروش استقراضی بایستی پرداخت کنند، استفاده می‌نمایند. هنگامی که فاندینگ ریت مثبت باشد، قیمت قرارداد دائمی بالاتر از قیمت دارایی اصلی است. در این سناریو، معامله‌گرانی که در موقعیت‌های خرید استقراضی یا لانگ قرار دارند بایستی مبلغ ناچیزی را به معامله‌گرانی که در موقعیت فروش استقراضی یا شورت هستند بپردازند.
در مقابل، در صورتی که با کاهش قیمت قرارداد دائمی از قیمت دارایی اصلی فاندینگ ریت منفی همه چیز درباره اختیار معامله شود، معامله‌گران با موقعیت‌های شورت بایستی مبلغی را به معامله‌گران لانگ پرداخت نمایند.
مبلغ پرداختی یا دریافتی به اندازه موقعیت باز هر معامله‌گر بستگی دارد. به عنوان مثال، در صورتی که فاندینگ ریت قرارداد دائمی جفت ارز بیت کوین/دلار ۰.۰۱۰ درصد باشد، معامله‌گری که معامله لانگ بازی به ارزش ۴۰ هزار دلار ایجاد کرده است بایستی ۴ دلار کارمزد پرداخت کند. این کارمزد از حاصل‌ضرب مبلغ قرارداد در فاندینگ ریت به دست آمده است.
توجه داشته باشید که عواید حاصل از این مکانیسم در فواصل زمانی معینی پرداخت می‌شود. در برخی از صرافی‌ها، تامین وجه هر هشت ساعت یک‌بار رخ می‌دهد.
نحوه کار قرارداد دائمی در بازار ارز دیجیتال چگونه است؟
معامله‌گران می‌توانند با خرید استقراضی قراردادهای دائمی از افزایش قیمت سود کسب کنند. بگذارید مثالی بزنیم. تصور کنید رضا با واریز ۸۰ هزار دلار به عنوان وثیفه، ۲ قرارداد دائمی بیت کوین را خریداری کرده است. به این ترتیب برای هر قرارداد ۴۰ هزار دلار پرداخت شده است. حال تصور کنید یک ماه بعد قیمت بیت کوین تا ۵۰ هزار دلار افزایش می‌یابد و رضا تصمیم می‌گیرد تا برای کسب سود موقعیت خود را ببندد. در این سناریو، رضا از هر قرارداد دائمی ده هزار دلار و درمجموع ۲۰ هزار دلار سود برده است.
سود دریافتی رضا به شکل زیر محاسبه می‌شود:
سود = تعداد قرارداد دائمی * (قیمت فعلی – قیمت اولیه)
سود = ۲ * (۵۰۰۰۰ – ۴۰۰۰۰)
سود = ۲۰۰۰۰ دلار
در محاسبات بالا اما هزینه‌های دوره‌ای فاندینگ ریت حساب نشده است. برای محاسبه میزان دقیق سود بایستی هزینه‌های دریافتی و پرداختی به صرافی برای همگرایی قیمت فیوچرز با قیمت بیت کوین در بازار اسپات را در محاسبات دخیل کرد.
جالب است بدانید سود رضا می‌توانست بسیار بیشتر از این باشد. معامله‌گران می‌توانند در قراردادهای دائمی خود از لوریج یا اهرم استفاده کنند و سود خود را چندین برابر نمایند. به عنوان مثال، رضا می‌توانست قراردادهای دائمی را با دو برابر ارزش وثیقه خود خریداری کند. با این استراتژی اگرچه وی ۸۰ هزار دلار وثیقه گذاشته است، موقعیت وی شامل ۱۶۰ هزار دلار (۴ قرارداد دائمی بیت کوین) خواهد بود. در این سناریو رضا از یک اهرم ۲ برابری استفاده کرده و با فرض افزایش ده هزار دلاری قیمت بیت کوین، با بستن موقعیت خود ۴۰ هزار دلار سود خواهد برد.
سود = ۴ * (۵۰۰۰۰ – ۴۰۰۰۰)
سود = ۴۰۰۰۰ دلار
جالب‌تر اینکه برخی از صرافی‌ها امکان استفاده از اهرم تا ۱۲۵ برابر را به معامله‌گران ارائه می‌دهند. با این حال، استفاده از اهرم شمشیر دو لبه است؛ همان‌قدر که سودرسانی را افزایش می‌دهد می‌تواند به شما ضرر بزند. همان مثال بالا را در نظر بگیرید. با استفاده از اهرم ۲ برابری، درصورتی‌که قیمت قرارداد دائمی ۵۰ درصد نسبت به قیمت اولیه کاهش یابد، وثیقه رضا لیکوئید خواهد شد و ۸۰ هزار دلار ضرر خواهد کرد.
سود = ۴ * (۲۰۰۰۰ – ۴۰۰۰۰)
ضرر = ۸۰۰۰۰ دلار
زمانی که زیان تحقق‌نیافته معامله‌گر با وثیقه سپرده‌شده برابر شود، صرافی به طور خودکار موقعیت معامله‌گر را می‌بندد. بدین ترتیب، کل وثیقه از بین می‌رود. ریسک استفاده از معاملات مارجین و اهرم بسیار بالاست و احتمال متضرر شدن معامله‌گران تازه‌کار بسیار زیاد است.
سخن پایانی
قرارداد دائمی چیست و چه استفاده‌ای دارد؟ به‌طور خلاصه، قرارداد دائمی برای معامله‌گران این امکان را فراهم می‌کنند تا بدون محدودیت زمانی، در رابطه با تغییرات کوتاه‌مدت یا بلندمدت یک دارایی گمانه‌زنی کنند. نکته جالب‌تر این است که با این معاملات حتی می‌توان در زمان رکود بازار نیز سود کسب کرد. علیرغم خطرناک بودن معاملات قراردادهای دائمی و ریسک‌های فراوان آن، این دسته از معاملات بسیار جذاب هستند. با این وجود به معامله‌گران توصیه می‌شود پیش از انجام هرگونه سرمایه‌گذاری در بازار رمز ارزها، به خوبی در رابطه با آنها تحقیق کنند و از مشاوران حرفه‌ای کمک بگیرند. قراردادهای دائمی به ویژه هنگامی که از اهرم استفاده می‌شود می‌توانند شما را از فرش به عرش برده یا یک شبه، از عرش به فرش بیاورند.
اختیار خرید و فروش
در بازار سرمایه ایران اصطلاحات تخصصی بسیار زیادی وجود دارد و افرادی که به دنبال سرمایه گذاری مستقیم در این بازار هستند، بهتر است این کلمات و اصطلاحات تخصصی را به خوبی یاد بگیرند. اختیار خرید و فروش یکی از مفاهیمی است که تسلط بر جزییات آن برای فعالیت حرفه ای در بازار سرمایه کاملا ضروری است. در تعریف اختیار معامله باید خاطر نشان کرد که این مفهوم بیانگر یک قرارداد 2 طرفه بین خریدار و فروشنده است که طی آن، شخص خریدار این حق را دارد که بخش مشخصی از دارایی ذکر شده در قرارداد اختیار معامله را با قیمت معین و در یک زمان مشخص بفروشد یا بخرد. اختیار خرید و فروش جزییات خاص خود را دارد که در ادامه مقاله به بررسی آن می پردازیم.
اختیار خرید و فروش چیست؟
اگر بخواهیم اختیار خرید و فروش را توضیح دهیم، اول باید درباره مفهوم اوراق مشتقه صحبت کنیم. به زبان ساده، اوراق مشتقه یکی از انواع اوراق بهادار است که ارزش آن به ارزش یک دارایی دیگر وابسته است. اوراق مشتقه انواع مختلفی دارد؛ قراردادهای آتی، قراردادهای سلف، اختیار معامله و. از انواع اوراق مشتقه هستند. ارزش اوراق مشتقه بر اساس دارایی هایی مانند سهام و کالاهای مشخص (زعفران، طلا، نفت و. ) می باشد.
اختیار خرید
به زبان ساده، اختیار خرید و فروش یک قرارداد است که دو طرف توافق می کنند تا اگر ارزش یک دارایی در طی یک زمان مشخص به مقدار خاصی رسید، طرفی که قرارداد را خریده است، اختیار دارد تا آن دارایی را در قیمتی که در قرارداد مشخص شده است، بخرد و یا بفروشد. وارد شدن به این قرارداد، نیاز به پرداخت پول از طرف خریدار به طرف فروشنده قرارداد دارد؛ به این میزان پول، اجرت می گویند.
به عنوان مثال، فرض کنید که شما یک کارخانه تولید رب دارید؛ می دانیم که برای تولید رب، به گوجه فرنگی نیاز است. در انبار کارخانه به اندازه ای گوجه ذخیره کرده اید که پاسخگوی نیاز 6 ماه آینده کارخانه است و با توجه به تجربه ای که دارید، می دانید بهای گوجه در آینده نزدیک از کیلویی 500 تومان به کیلویی 2000 تومان خواهد رسید.
حالا شما با یک بنکدار قرارداد اختیار خرید می بندید. قیمت گوجه در آن قرارداد کیلویی 1000 تومان قید شده و مدت قرارداد 3ماهه است و اجرت قرارداد 2 میلیون تومان می باشد. در واقع شما 2 میلیون تومان به بنکدار پرداخت می کنید و اختیار خرید گوجه فرنگی در قیمت کیلویی 1000 تومان را از بنکدار می گیرید. اگر طی این 3 ماه که قرارداد اختیار خرید شما معتبر است، قیمت گوجه افزایش پیدا کند و به قیمت 2500 تومان برسد، چون شما اختیار خرید در کیلویی 1000 تومان را دارید، تا زمان تمام شدن مدت قرارداد می توانید با مراجعه به بنکدار، گوجه فرنگی که قیمت آن به کیلویی 2500 تومان رسیده است را به قیمت کیلویی 1000 تومان خریداری کنید.
در طرف مقابل، اگر بهای گوجه به جای افزایش قیمت، کم شود و مثلا به کیلویی 200 تومان برسد، نیازی نیست که حتما شما با قیمتی که در قرارداد تعیین کرده اید گوجه را بخرید؛ چراکه این قرارداد یک قرارداد اختیاری است، یعنی شما برای خرید و فروش مختار هستید.
اختیار فروش
اختیار فروش هم مانند اختیار خرید می باشد؛ با این تفاوت که در قرارداد اختیار فروش، شما معلوم می کنید که در یک قیمت معین و در یک مدت مشخص اختیار فروختن یک دارایی را دارید. معمولا هر برگه اختیار معامله (خرید یا فروش) پشتوانه تعداد محدودی از دارایی است. مثلا هر برگه اختیار فروش برای 1000 برگه سهم می باشد و اگر شما می خواهید اختیار فروش 10000 برگه سهم را داشته باشید، باید 10 برگه اختیار فروش را بخرید.
به عنوان مثال، شما تحلیل می کنید که بازار بورس ممکن است یک اصلاح داشته باشد و شما 100,000 عدد سهم از یک شرکت را در اختیار دارید که قیمت کنونی آن 5000 تومان است. شما 100 برگه قرارداد اختیار فروش را که هر برگه از 1000 عدد سهم پشتیبانی می کند را با قیمت 4800 تومان و در مدت 1 سال خریداری می کنید و به ازای هر برگه اختیار فروش، مبلغی را پرداخت می کنید. سهم شما شروع به اصلاح می کند و قیمتش به 4000 تومن می رسد، چون شما اختیار فروش در قیمت 4800 تومان را دارید، می توانید سهم خودتان را در این قیمت بفروشید و به اینصورت است که به جای بقیه افراد که 20 درصد ضرر کرده اند، شما فقط 4 درصد ضرر کرده اید.
یعنی اگر شما این اختیار فروش را نخریده بودید، روی هر سهم 1000 تومن ضرر می کردید؛ یعنی 100 میلیون تومان ضرر برای سرمایه شما اتفاق می افتاد. ولی در این حالت شما 5 میلیون قرارداد را خریده اید و بر روی هر سهمی هم 200 تومان ضرر کرده اید که جمعا به صورت زیر محاسبه می شود:
25.000.000 =5.000.000 + (100.000 * 200)
یعنی شما به جای 100 میلیون، فقط 25 میلیون ضرر کرده اید و با خرید این قرارداد فروش، از ضرر بیشتر جلوگیری کرده اید.
البته این امکان نیز وجود دارد که بازار بر اساس تحلیل شما جلو نرود و به جای اینکه قیمت سهم شما کم شود، قیمت بالا رود. در این حالت چون شما مختار به فروش هستید و طبیعتا وقتی قیمت سهم به 6000 تومن رسیده است، سهم را با قیمت 4800 تومان نمی فروشید، پولی که برای خرید قرارداد پرداخت کرده اید، از بین رفته است و شما 5 میلیون از دست داده اید.
این مثال ها نشان می دهد که اوراق و اختیار خرید و فروش با اینکه پیچیده است و ریسک دارد، می تواند موضوع جذابی باشد.
نکته: لازم به ذکر است که در بازارهای مالی جهان، دو نوع اوراق اختیار معامله داریم که شامل اختیار خرید و فروش آمریکایی و اروپایی می باشد. در نوع آمریکایی در طول دوره زمانی که در قرارداد قید می شود، می توان خرید یا فروش را انجام داد؛ اما در نوع اروپایی که در بازار بورس ایران هم از این نوع استفاده می شود، خرید یا فروش فقط در انتهای دوره زمانی معین شده امکان پذیر است.
جمع بندی
اختیار خرید و فروش یکی از ابزارهای نوین در بازار سرمایه است و هدف آن، کاهش ریسک های معاملاتی برای سرمایه گذاران است. در واقع، افرادی که با قراردادهای اختیار خرید و فروش آشنا هستند، در مواقعی که بازارها نوسان زیادی دارند، می توانند از این طریق، ریسک های معاملاتی خود را کاهش دهند. به طور کلی قرارداد اختیار معامله به 2 دسته اختیار خرید و اختیار فروش تقسیم می شود که مکانیسم اجرایی آن ها با یکدیگر مشابه است و به طور کلی، این مفهوم یک قرارداد 2 طرفه بین خریدار و فروشنده است که طی آن، شخص خریدار این حق را دارد که بخش مشخصی از دارایی ذکر شده در قرارداد اختیار معامله را با قیمت معین و در یک زمان مشخص بفروشد یا بخرد. بنابراین، اگر به دنبال استفاده از این ابزار برای معاملات خود هستید، بهتر است جزییات آن را به خوبی یاد بگیرید.
همه چیز درباره یک ابزار مالی نوپا؛ قرارداد اختیار معامله
در کشور ما بازار قراردادهای اختیار معامله سهام که هدف اصلی آن طراحی قراردادهای آتی و اختیار معامله سبد سهام، دستیابی به کارکردهای قراردادهای آتی و اختیار معامله شاخص است، از ٢٨ آذر ماه ١٣٩۵ بر روی سهام شرکت های ملی صنایع مس ایران، فولاد مبارکه اصفهان و ایران خودرو آغاز به کار کرد که در اولین روز معاملاتی این اوراق، نماد اختیار فولاد یعنی ضفولا ٠٠٣١ بیش از ١۵،٠٠٠ قرارداد در ٢٧٠ دفعه به ارزش ٢۵ میلیارد ریال معامله شد.
بورس24 :بورس تهران از سال 93 مطالعه و تحقیق در زمینه راه اندازی ابزاری که کارکرد مشابهی با ابزار مشتق شاخص داشته باشد را آغاز کرد اما با توجه به نظر فقهای عضو کمیته فقهی مبنی بر اینکه شاخص تنها یک عدد است و دارایی محسوب نمی شود تعارض آن با شرع مقدس اعلام شد. بدین ترتیب بورس اوراق بهادار الگویی را پیشنهاد کرد که بر اساس آن معاملات آتی و اختیار معامله بر روی سبد سهام تعریف شود.
قرارداد آتی بر روی شاخص سهام برای اولین بار در سال 1982 توسط هیات بازرگانی شهر کانزاس معرفی شد که این قرارداد بر روی شاخص ولیولاین بسته می شد. در سال 1983 اولین اختیار معامله شاخص ایجاد شد که بعدها به نام S&P تغییر یافت.
در کشور ما بازار قراردادهای اختیار معامله سهام که هدف اصلی آن طراحی قراردادهای آتی و اختیار معامله سبد سهام، دستیابی به کارکردهای قراردادهای آتی و اختیار معامله شاخص است، از 28 آذر ماه 1395 بر روی سهام شرکت های ملی صنایع مس ایران، فولاد مبارکه اصفهان و ایران خودرو آغاز به کار کرد که در اولین روز معاملاتی این اوراق، نماد اختیار فولاد یعنی ضفولا 0031 بیش از 15،000 قرارداد در 270 دفعه به ارزش 25 میلیارد ریال معامله شد.
معاملات بازار مشتقه با بازار نقدی چه تفاوت هایی دارد؟
بازار نقد دارای یکسری محدودیت ها ست که بازار مشتقه آنها را از بین می برد. در این روش فروشنده نیز تامین مالی می کند. در بازار نقد، ممکن است به رغم ارزنده بودن یک سهم سرمایه گذاران به دلیل نیاز به پول، سهام آن را در بازار بفروشند که ممکن است این امر موجب سرکوب شدن قیمت سهم شود اما در بازار مشتقه انتظارات سرمایه گذاران و ارزش سهام نشان داده می شود. بنابراین بازار مشتقه کمک شایانی به توانمند شدن بازار سرمایه در کشف قیمت و نقدشوندگی می نماید.
قرارداد اختیار معامله چیست؟
این قرارداد اوراق بهاداری است که به وسیله آن فروشنده متعهد می شود در صورت درخواست خریدار تعداد مشخصی از دارایی موضوع قرارداد را به قیمت اعمال معامله کند. خریدار اوراق می تواند در زمان یا زمان های مشخصی در آینده بر اساس آنچه که در قرارداد معین شده، نسبت به اعمال آن اقدام نماید و فروشنده نیز در قبال این تعهد مبلغ معینی از خریدار اوراق دریافت می کند.
چه تضمینی برای انجام قرارداد از سوی فروشنده وجود دارد؟
برای جلوگیری از سرباز زدن فروشنده از انجام قرارداد، فروشنده علاوه بر قرارداد متعهد می شود مبلغی را به عنوان وجه تضمین نزد کارگزار بورس یا اتاق پایاپای قرار داده و متناسب با تغییرات قیما اوراق اختیار معامله، آن را تعدیل کند.
هر یک از خریدار و فروشنده اوراق می توانند در مقابل مبلغ معینی اختیار تعهد خود را به شخص ثالثی واگذار کنند که او جایگزین آنها باشد. اوراق اختیار معامله می تواند به دو صورت اختیار فروش یا خرید باشد.
این توضیحات درباره قرارداد اختیار معامله ممکن است قراردادهای آتی را برای شما تداعی کند. حال ببینیم قرارداد اختیار معامله با قرارداد آتی چه تفاوت و تشابهی دارد؟
با توجه به اینکه هر دو آنها نوعی اهرم برای سفته بازان ایجاا می کنند ابزارهای مشابهی شمرده می شوند اما تفاوت مهمی که بین قرارداد آتی با اختیار معامله وجود دارد این است که در قراردادهای آتی زیان بالقوه سفته باز در مقایسه با سود احتمالی آن بیشتر است اما در اختیار معامله بدون توجه به اینکه میزان کاهش قیمت دارایی پایه چقدر است، ضرر خریدار به طور ثابت و برابر با مبلغ پرداختی برای خرید اختیار است. دوم اینکه در قرارداد آتی طرفین متعهد به اجرای قرارداد هستند اما در قرارداد اختیار معامله، یک طرف متعهد و طرف دیگر دارای اختیار جهت اجرای قرارداد است.
قراردادهای اختیار معامله چه مزایایی دارد؟
این قراردادها فرصتی را برای سرمایه گذاران فراهم می کنند که یک وضعیت را با نقدینگی کمتری مدیریت کنند. یعنی این ویژگی موجب می شود که سود یا زیان معاملات در یک دوره زمانی نسبت به آورده مشتری چند برابر شود.
مثلا اگر سرمایه گذاری با پرداخت 5 هزار ریال اختیار خرید 10 هزار سهم از شرکت ایران خودرو را با قیمت توافقی 3 هزار و 300 ریال با سررسید 6 ماهه خریداری کند و چنانچه با رشد گروه خودرویی قیمت سهام خودرو در سررسید به 4 هزار ریال برسد در این صورت خریدار اختیار که 5 هزار ریال پرداخت کرده، با اعمال اختیار خود مبلغ 7 میلیون ریال سود دریافت می کند. در مقابل فروشنده اختیار که 5 هزار ریال دریافت کرده متحمل 7 میلیون ریال زیان می شود. 7،000،000=10،000*(3،300-4،000)
از دیگر مزایای قراردادهای اختیار معامله می توان به کاهش ریسک، کسب درآمد، کسب سود از نوسان قیمت، استفاده از مزیت زمانی به منظور تصمیمات آتی و متنوع سازی سبد سرمایه گذاری اشاره کرد.
کارگزارن مجاز در انجام قراردادهای اختیار معامله
بر اساس صورت جلسه 436 هیات مدیره سازمان بورس اوراق بهادار که 17 آذر 95 مصوب شد همه کارگزاران فعال در بورس مجاز به اجام معاملات قراردادهای اختیار معامله سهام در بورس اوراق بهادار تهران هستند.
شرایط فعلا به نفع حقیقی ها نیست
علی صفاری کارشناس بازار سرمایه درباره نحوه قیمت گذاری اوراق اختیار سهام به خبرنگار بورس24 گفت: اوراق اختیار سهام در زمره ابزارهای متنوع مالی در بازار جهانی قرار دارند معمولترین ابزارهای مشتقه عبارتند از سواپ ها(Swaps)، قراردادهای آتی(Futures Contract)، اختیار معامله(Options) و پیمان های آتی (Forwardcontract).
وی افزود: تصور رایج آن است که ابزارهای مشتقه خود دارایی می باشند در صورتی که این تصور نادرست است. زیرا یک ابزار مشتقه خود به تنهایی نمی تواند ارزشی داشته باشد و ارزش آن از دارایی پایه منتج می شود.
او تصریح کرد: اوراق های اختیاری که در دنیا وجود دارند را می توان به دو گروه اصلی تقسیم بندی کرد. نوع امریکایی و نوع اروپایی که اولی در هرلحظه از زمان و دومی صرفا قابل اعمال در سررسید است. اوراق معرفی شده توسط سازمان بورس نوعی اختیار خرید اروپایی می باشد که صرفا قابل اعمال در تاریخ سررسید می باشد. برای مثال نماد ضملی 8006 اختیارخ فملی اندازه قراداد 10000 سهم و قابلیت اعمال در تاریخ 96.8.17 را دارد.
صفاری با اشاره به اینکه در بازار ایران فعلا سهامداران حقیقی اجازه فروش اختیار معامله ها را ندارند تاکید کرد: در حال حاضر در کشور ما تنها به سهامداران عمده اجازه فروش اوراق اختیار را داده اند و حقیقی ها فقط مجاز به خرید این اوراق هستند. اما بر اساس برنامه های فرابورس ایران تا یک ماه آینده ساز و کار اجرای اختیار فروش برای حقیقی ها نیز فراهم خواهد شد.
این کارشناس اضافه کرد: در وضعیت فعلی زمانی که بازار منفی است سهامدار حقیقی نمی تواند کاری انجام دهد بجز اینکه قبل از منفی شدن بازار سهم خود را فروخته و کمتر متحمل زیان شوند اما در صورتی که حقیقی نیز بتواند مانند حقوقی اوراق اختیار را بفروشد می تواند در بازارمنفی نیز سود شناسایی کند و در اصلاح بازار دو طرفه شده و با رونق بازار مشتقه باعث رشد و پویایی بازارسهام و کمک به تدوین استراتژی های مناسب نماید.
آپشن یا اختیار معامله
هر چند که معاملات آپشن یا اختیار در نگاه اول پیچیده به نظر می رسند، ولی در صورتیکه شما با نکات کلیدی مربوط به این معاملات آشنا شوید، شناخت این معاملات برای شما آسان خواهد بود. معمولا پرتفوی هر سرمایه گذاری شامل چند گروه از دارایی ها می باشد. این دارایی ها می تواند شامل سهام، اوراق قرضه، ETF ها و حتی صندوق های دو طرفه یا تعاونی باشند.
نکات کلیدی:
- یک آپشن یا اختیار عبارت از قراردادی می باشد که در آن این حق (نه وظیفه) به خریدار تعلق می گیرد که دارایی مورد نظر را با یک قیمت خاص در یک تاریخ مشخص شده یا قبل از آن تاریخ بخرد (در حالت مربوط به یک کال) یا بفروشد (در حالت مربوط به یک پوت).
- افراد مختلف بمنظور کسب درآمد، سفته بازی و پوشش ریسک از آپشن ها استفاده می کنند.
- آپشن ها به عنوان مشتقات شناخته می شوند، چرا که ارزش آنها مربوط به دارایی مربوطه است.
- معمولا یک قرارداد آپشن سهام شامل 100 سهم از دارایی مربوطه می باشد، ولی آپشن ها می توانند در مورد هر نوع دارایی (از اوراق قرضه تا ارزها و محصولات) نوشته شوند.
آپشن ها چه چیزهایی هستند؟
آپشن ها عبارت از قراردادهایی هستند که به دارنده این حق (نه وظیفه) را می دهند تا یک مقدار از یک دارایی را با یک قیمت از پیش تعیین شده و در روز انقضاء قرارداد یا قبل از آن بخرد یا بفروشد. آپشن ها همانند اکثر دارایی ها می توانند از طریق حساب های سرمایه گذاری کارگزاری خریداری شوند.
آپشن یا اختیار ها قدرت زیادی دارند، چرا که می توانند پرتفوی یک فرد را افزایش دهند. آپشن ها از طریق درآمد اضافه شده، محافظت و حتی اهرم این کار را انجام می دهند. با توجه به شرایطی که وجود دارد، معمولا یک سناریوی آپشن مناسبی برای دستیابی به اهداف سرمایه گذار وجود دارد. یک مثال مشهور در این زمینه عبارت از استفاده کردن از آپشن ها به عنوان یک هج مناسب در یک بازار سهام کاهشی می باشد که به منظور محدود کردن زیان ها مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین آپشن ها می توانند به منظور ایجاد درآمد مداوم بکار گرفته شوند. علاوه بر این آپشن ها در اغلب مواقع به منظور سفته بازی (همانند شرطبندی در مورد نوسانات یک سهم) بکار گرفته می شوند.
توجه!
باید توجه داشت که در مورد سهام و اوراق قرضه هیچ چیزی بدون هزینه نمی باشد. آپشن ها هم از این قاعده مستثنی نیستند. معاملات آپشن ها دارای یک سری ریسک های خاصی است که یک فرد قبل از ورود باید نسبت به آنها مطلع باشد. به همین دلیل آپشن ها دارای ریسک هستند و برای همه افراد مناسب نمی باشند. در واقع معاملات آپشن دارای ماهیت سفته بازی است و ریسک زیان قابل توجهی دارد. تحلیل گر در سطح جهانی شوید
آپشن ها به عنوان مشتقات
آپشن یا اختیار ها متعلق به یک گروه از اوراق بهاداری می باشد که به عنوان مشتقات شناخته می شوند. قیمت یک مشتقه بستگی به قیمت یک دارایی دیگری دارد یا از قیمت این دارایی مشتق می شود. آپشن ها عبارت از مشتقات اوراق بهادار مالی می باشند (ارزش آنها بستگی به قیمت دارایی های دیگر دارد). برخی از موارد مشتقات شامل کال ها، پوت ها، فیوچرزها، فورواردها، اوراق بهادار دارای پشتوانه رهنی و سایر موارد می باشند.
آپشن های کال و پوت
آپشن ها یک نوع اوراق بهادار مشتقه می باشند. یک آپشن بدین دلیل مشتقه است که قیمت آن به صورت ذاتی بستگی به قیمت یک دارایی دیگری دارد. در صورتیکه شما یک قرارداد آپشن بخرید، این حق (نه وظیفه) را خواهید داشت که این دارایی را با یک قیمت از پیش تعیین شده و در یک تاریخ خاص یا قبل از آن تاریخ بخرید یا بفروشید.
یک کال آپشن یا اختیار حق مربوط به خرید یک سهم و یک پوت آپشن حق مربوط به فروش یک سهم را برای فرد دارنده آپشن ایچاد می کند. در واقع یک کال آپشن به عنوان یک پیش پرداخت برای یک خرید مربوط به آینده می باشد.
خرید و فروش کال ها و پوت ها
شما در مورد آپشن ها می توانید چهار اقدام زیر را انجام دهید:
- خرید کال ها
- فروش کال ها
- خرید پوت ها
- فروش پوت ها
خرید سهام باعث می شود که شما پوزیشن لانگ داشته باشید. خرید یک کال آپشن یا اختیار باعث می شود که شما به صورت بالقوه، یک پوزیشن لانگی را در مورد سهم مربوطه داشته باشید. فروش شورت یک سهام باعث می شود که شما در پوزیشن شورت قرار بگیرید. فروش یک کال بدون پوشش یا دارای پوشش باعث می شود که شما به صورت بالقوه یک پوزیشن شورتی را در مورد سهم مربوطه داشته باشید.
خرید یک پوت آپشن یا اختیار باعث می شود که شما به صورت بالقوه یک پوزیشن شورتی را در مورد سهم مربوطه داشته باشید. فروش یک پوت بدون پوشش یا جفت نشده باعث می شود که شما به صورت بالقوه یک پوزیشن لانگی را در مورد سهم مربوطه داشته باشید. استفاده مناسب از این چهار سناریو اهمیت زیادی برای فعالین حوزه مالی دارد.
تفاوت خریداران و فروشندگان اختیار معامله
افرادی که آپشن می خرند به عنوان دارنده آپشن شناخته می شوند و افرادی که آپشن می فروشند به عنوان نویسنده آپشن در نظر گرفته می شوند. یک سری تفاوت های عمده ای که مابین دارندگان و نویسندگان وجود دارد، عبارتند از:
